អង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា (អ.វ.ត.ក) នៅថ្ងៃទី៨ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣ នេះ បាននាំយកសិស្សានុសិស្សប្រមាណ១៥០ នាក់ មកពីវិទ្យាល័យស្រីសន្ធរ ស្រុកស្រីសន្ធរ ខេត្តកំពង់ចាមទៅទស្សនកិច្ចសិក្សានៅវិមាន ឈ្នះ ឈ្នះ សារៈមន្ទីរឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ទួលស្លែង និងមជ្ឈមណ្ឌលប្រល័យពូជសាសន៍ជើងឯក។
សិស្សានុសិស្សដែលបានចូលរួមក្នុងកម្មវិធីទស្សនកិច្ចសិក្សានេះ បានលើកឡើងស្រដៀងៗគ្នាថា ពួកគេបានដឹងថាប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរបានរងទុក្ខលំបាកយ៉ាងខ្លាំងនៅក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យពីឆ្នាំ ១៩៧៥ ដល់ឆ្នាំ១៩៧៩។ បើតាមការបញ្ជាក់របស់សិស្សានុសិស្សទាំងនោះ ពួកគេបានដឹងរឿងរ៉ាវទាំងនោះតាមរយៈការនិយាយប្រាប់របស់ជីដូនជីតា តាមការអានសៀវភៅ និងតាមបណ្ដាញសង្គម។
កញ្ញា ជួន ចាន់ណាក់ ជាសិស្សថ្នាក់ទី១២ A បានលើកឡើថា “យាយតាគាត់ធ្លាប់ប្រាប់ កាលពីគាត់នៅក្មេងគាត់ពិបាក គាត់អត់ស្រណុកសុខស្រួលដូចយើងរាល់ថ្ងៃទេ ពិបាកហូបចុក ថាពេលខ្លះមានតែបបរ ញ៉ាំអត់ឆ្ងាញ់អត់គ្រប់គ្រាន់ ហើយធ្វើការហួសកម្លាំងបាក់កម្លាំងជាដើម អត់មានថ្នាំសង្កូវគ្រប់គ្រាន់។”
ចំណែក កញ្ញា ពុធ ពិសី ជាសិស្សរៀនថ្នាក់ទី១២ C បានលើកឡើងថា ជីដូនរបស់កញ្ញាធ្លាប់បានប្រាប់ថា នៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម ប្រជាជនរងទុក្ខដោយសារសង្គ្រាម ហើយត្រូបានគេបង្ខំឱ្យទៅធ្វើស្រែចម្ការដោយគ្មានអាហារបរិភោគគ្រប់គ្រាន់នោះទេ។ កញ្ញា បញ្ជាក់ថា “គាត់មានផលវិបាកខ្លាំង បើតាមខ្ញុំដឹង ព្រោះគាត់ធ្វើការលើសពីប្រាំបីម៉ោង ហើយគាត់សម្រាកបានតិច ហើយគាត់បានហូប តើតាមខ្ញុំដឹងគាត់បានតែបបរ បបររាវទៀត។”
សម្រាប់ ចាន់ណាក់ និង ពិសី បានបញ្ជាក់បន្ថែមថា ពួកគេក៏ដូចជាមិត្តរួមថ្នាក់របស់ពួកគេដែរ គឺសុទ្ធតែមិនចង់ឱ្យមានរបបឃោរឃៅនោះកើតឡើងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាជាថ្មីម្ដងទៀតនោះទេ។ ពួកគេយល់ថា ដើម្បីចូលរួមទប់ស្កាត់របបឃោរឃៅរបៀនោះ គឺយុវជនជំនាន់ក្រោយត្រូវសិក្សាពីប្រវត្ដិសាស្ដ្រកម្ពុជា ជាពិសេសប្រវត្តិសាស្ដ្រទាក់ទងនឹងរបបប្រល័យពូជសាសន៍នោះឱ្យបានច្បាស់លាស់ ដោយមិនត្រូវបំភ្លេចភាពទុក្ខសោកវេទនា និងភាពអន្ដរាយរបស់ប្រទេសជាតិដោយសាររបបខ្មែរក្រហមនោះឡើយ ។
សូមបញ្ជាក់ថា ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចសិក្សារៀបចំដោយ អ.វ.ត.ក នៅថ្ងៃនេះ សិស្សទាំងអស់ក៏ទទួលបានការបទបង្ហាញអំពីសមិទ្ធផលនៃការជំនុំជម្រះក្ដីលើអតីតមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់នៃរបបខ្មែរក្រហមផងដែរ។
កម្មវិធីទស្សនកិច្ចសិក្សានេះ ត្រូវបាន អ.វ.ត.ក រៀបចំឡើងរៀងរាល់សប្ដាហ៍ ជូនសិស្សានុសិស្ស និស្សិត យុវជន និងពលរដ្ឋទូទៅ ដើម្បីជួយជម្រុញដល់ការចងចាំ និងការចូលរួមទប់ស្កាត់ការវិលត្រឡប់មកវិញនូវអំពើឃោរឃៅ ដូចក្នុងរបបខ្មែរក្រហមមកលើទឹកដីកម្ពុជាសាជាថ្មី។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០០៩ រហូតមកដល់ឆ្នាំ២០២៣ នេះ សាធារណជនជាតិ និងអន្តរជាតិជាងកន្លះលាននាក់ហើយ បានចូលរួមក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចសិក្សា ក្រោមការសម្របសម្រួល និងរៀបចំដោយផ្នែកកិច្ចការសាធារណៈនៃសាលាក្តីខ្មែរក្រហម៕
