Case 002 Witnesses, experts and Civil Parties

Witnesses, experts and Civil Parties who have appeared in Case 002. Click on photo for larger version.

	លោក ណាយ៉ាន់ ចាន់ដា	លោក Nayan Chanda អាយុ ៦៣ឆ្នាំ ជានាយកផ្នែកបោះពុម្ពនៅមជ្ឈមណ្ឌល Yale សម្រាប់សកលភាវូបនីយកម្ម បានផ្តល់សក្ខីកម្មជាអ្នកជំនាញលើបញ្ហាជម្លោះប្រដាប់អាវុធ ដោយផ្តោតលើជម្លោះកម្ពុជា-វៀតណាមក្នុងរបបខ្មែរក្រហម។ លោកបានពណ៌នាអំពីភាពមិនស៊ីសង្វាក់តំណពូជរវាងប្រទេសទាំងពីរ ដែលត្រូវបានកើនឡើងដោយវិវាទជុំវិញការបោះបង្គោលព្រំដែន ដែលគូរដំបូងដោយបារាំង និងក្រោយមកដោយសហរដ្ឋអាមេរិក។ ក្នុងអំឡុងពេលផ្តល់សក្ខីកម្មរបស់គាត់ លោក ណៃ ចាន់ដា បានគូសបញ្ជាក់អំពីជម្លោះ ប៉ុន្តែនៅពេលសួរថា តើជម្លោះប្រដាប់អាវុធមានរវាងកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ និងវៀតណាម តាំងពីខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ រួចហើយឬអត់នោះ គាត់បាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំមិនមែនជាមេធាវីទេ ហើយមិនដឹងថាតើអ្នកណាម្នាក់កំណត់និយមន័យយ៉ាងដូចម្តេច? សង្គ្រាម... ប៉ុន្តែប្រសិនបើវាមានន័យថា រដ្ឋាភិបាលមួយត្រូវប្រកាសប្រាប់ពិភពលោកថា "យើងកំពុងមានសង្រ្គាម" នោះខ្ញុំគិតថាសង្រ្គាមបានចាប់ផ្តើមជាមួយនឹងការប្រកាសពីទីក្រុងភ្នំពេញនៅថ្ងៃទី 31 ខែធ្នូឆ្នាំ ១៩៧៧ ។	កំណត់ហេតុជាលាយលក្ខណ៏អក្សរ នៃកិច្ចដំណើការនីតិវិធី ជំនុំជម្រះក្ដី ”ឌុច” ( សវនាការលើអង្គសេចក្ដីលើកទី២០ ), កំណត់ហេតុជាលាយលក្ខណ៏អក្សរ នៃកិច្ចដំណើការនីតិវិធី ជំនុំជម្រះក្ដី ”ឌុច” ( សវនាការលើអង្គសេចក្ដីលើកទី២១ )
	លោក ETCHESON Craig	សាស្ត្រាចារ្យ Craig Etcheson ត្រូវបានកោះហៅជាសាក្សីអ្នកជំនាញផ្តល់សក្ខីកម្មពីដំណើរការប្រព្រឹត្តិទៅនៃគោលនយោបាយគណ:បក្សកុម្មុយនីសកម្ពុជា។ អ្នកជំនាញ Craig Etcheson បានគូសបញ្ជាក់ពីរចនាសម្ព័ន្ធបក្សកុម្មុយនីសកម្ពុជាដោយកត់សំគាល់ថា គណកម្មាធិការមជ្ឈឹមជាអង្គមានអំណាចបំផុត និងគណកម្មាធិការអចិន្តៃ្រយ៏ដែលជាអង្គនិតិប្រតិបត្តិ ដែលគ្រប់គ្រងអំណាចទាំងមូលនៃរដ្ឋាភិបាល។ គាត់បានជម្រាបដល់អង្គជំនុំជម្រះថា អង្ការកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យត្រូវបានរៀបចំឡើងជាអំណាចតាមលំដាប់ថ្នាក់យ៉ាងផ្តាច់ការ និងបក្សមជ្ឈឹមគ្រប់គ្រងអំណាចកណ្តាលលើការទំនាក់ទំនងនានា។ គាត់បានពិព៏ណនាមនោគមវិជ្ជាកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យថាជាគោលការណ៏ មជ្ឈឹមបក្ស សមូហនិយម និង ភាពជាម្ចាស់នៃឯករាជ្យភាព។ អ្នកជំនាញ Craig Etcheson ក៏បានពិព៏ណនាពីមន្ទីរ ស២១ ថាជាផ្នែកទីពីរក្នុងអំណាចសាជីជ្រុងនៃកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ។ គាត់បានបង្ហាញថា មន្ទីរ ស២១ ជាមន្ទីរសន្តិសុខមូយផ្លែកពីគេដោយយោងហេតុផលមួយចំនួន៖ វាមានអំណាចចាប់មនុស្សគ្រប់ដែនដីទាំងអស់, វាត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីកំទេចអ្នកដែលមានអំណាចឥទ្ធិពលមួយចំនួន វាមានបុគ្គលិកធ្វើការច្រើនបំផុត ចម្លើយសារភាពនិងនិតិវិធីសួរចម្លើយមានច្រើនលើសពីការបរិយាយ និងប្រធាននៃមន្ទីរនេះរាយការណ៏ដោយផ្ទាល់ដល់ថ្នាក់លើជាប្រចាំថ្ងៃ។ អ្នកជំនាញ Craig Etcheson បានពិព៏ណនាជនជាប់ចោទថាជា អ្នកមានដែលមានតែមួយ អ្នកបង្កើត អ្នកអភិវឌ្ឃន៏ និង ជាអ្នកបង្កើតស្ថាប័នលើវិធីសាស្ត្របង្កើតចម្លើយសារភាពដ៏លម្អិតដែលបានដកស្រង់តាំងពីយូរយារណាស់មកហើយ។ គាត់លើកទល្ហីករថាការធ្វើវិសុទ្ធិកម្មត្រូវបានធ្វើឡើងដោយ គំនិតរបស់គណកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៏កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ និង កម្លាំងជម្រុញពីឌុចផ្ទាល់។ គាត់បន្ថែមទៀតថា ជនជាប់ចោទ ជាអ្នកបង្ហាត់ជាចំបងនៃវិធីសាស្ត្រធ្វើទារុណកម្ម។	កំណត់ហេតុជាលាយលក្ខណ៏អក្សរ នៃកិច្ចដំណើការនីតិវិធី ជំនុំជម្រះក្ដី ”ឌុច” ( សវនាការលើអង្គសេចក្ដីលើកទី១៦ ), កំណត់ហេតុជាលាយលក្ខណ៏អក្សរ នៃកិច្ចដំណើការនីតិវិធី ជំនុំជម្រះក្ដី ”ឌុច” ( សវនាការលើអង្គសេចក្ដីលើកទី១៨ ), កំណត់ហេតុជាលាយលក្ខណ៏អក្សរ នៃកិច្ចដំណើការនីតិវិធី ជំនុំជម្រះក្ដី ”ឌុច” ( សវនាការលើអង្គសេចក្ដីលើកទី១៩ ), កំណត់ហេតុជាលាយលក្ខណ៏អក្សរ នៃកិច្ចដំណើការនីតិវិធី ជំនុំជម្រះក្ដី ”ឌុច” ( សវនាការលើអង្គសេចក្ដីលើកទី២១ ), កំណត់ហេតុជាលាយលក្ខណ៏អក្សរ នៃកិច្ចដំណើការនីតិវិធី ជំនុំជម្រះក្ដី ”ឌុច” ( សវនាការលើអង្គសេចក្ដីលើកទី២២ ), កំណត់ហេតុជាលាយលក្ខណ៏អក្សរ នៃកិច្ចដំណើការនីតិវិធី ជំនុំជម្រះក្ដី ”ឌុច” ( សវនាការលើអង្គសេចក្ដីលើកទី២៣ )
	លោក ចាន់ ខន	លោក ចាន់ ខន ត្រូវបានកោះហៅធ្វើជាសាក្សីមួយរូបដើម្បីធ្វើសក្ខីកម្មអំពីមន្ទីរសន្ដិសុខ ម៣១ ស្ថិតនៅក្នុងតំបន់ខ្មែរក្រហមគ្រប់ គ្រង ដែលគ្រប់គ្រងដោយ កាំង ហ្គេចអ៊ាវ។ ក្នុងឆ្នាំ១៩៧៣ ខាន់ ខន ត្រូវបានជ្រើសរើសជាទាហ៊ាន ប៉ុន្ដែលោក ត្រូវបានគេបញ្ជូន ទៅធ្វើការជាសន្ដិសុខនៅមន្ទីរ ម១៣ ទៅវិញ។ លោកនៅទីនោះរហូតដល់ចុងឆ្នាំ ១៩៧៣ ឬ ដើមឆ្នាំ ១៩៧៤ ហើយក្រោយមក លោកត្រូវបានគេបញ្ជូនទៅធ្វើស្រែនៅឧដុង្គ ជាមួយនឹងទាហ៊ានយាមគុក និងអ្នកទោស។ ជាសាក្សីមួយរូប លោក ចាន់ ខន បាន បញ្ជាក់អំពីស្ថានភាពនៃការឃុំខ្លួននៅមន្ទីរ ម១៣ រួមនឹងការថែទាំផ្នែកវេជ្ជសាស្ដ្រផងដែរ។ លោកបានរម្លឹកថា អ្នកទោសជាច្រើន បានសម្លាប់ ដោយសារតែការ ខ្វះខាតថ្នាំព្យាបាល ហើយពួកគេមិនទទួលបានការព្យាបាលសំរាប់របួសស្នាម បន្ទាប់ពីការសួរ ចម្លើយឡើយ។ ក្នុងអំឡុងពេលនៃសក្ខីកម្មរបស់គាត់ ភាពមិនស៊ីសង្វាក់គ្នារវាងសក្ខីកម្មរបស់សាក្សី និងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ដែលគាត់បានធ្វើមុនពេលសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតត្រូវបានលើកឡើង។	ប្រតិចារឹកនៃសវនាការលើអង្គហេតុក្នុងសំណុំរឿង ០០១ ដល់ថ្ងៃទី ២១ ខែមេសា ឆ្នាំ២០០៩, ប្រតិចារឹកនៃសវនាការលើអង្គហេតុក្នុងសំណុំរឿង ០០១ ដល់ ២០ មេសា ២០០៩
	លោក ចាន់ វឿន	ចាន់ វឿន អាយុ ៥៦ ឆ្នាំ ត្រូវបានគេហៅជាសាក្សីដើម្បីផ្តល់សក្ខីកម្មអំពី ម-១៣ ជាការិយាល័យសន្តិសុខដែលស្ថិតនៅក្នុងតំបន់ក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់របបខ្មែរក្រហម ដែលស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យដោយ កាំង ហ្កេកអ៊ាវ។ លោក វឿន អះអាងថា ធ្លាប់ជាបុគ្គលិករបស់ ម-១៣ ក្នុងវ័យ ២០ ឆ្នាំ ធ្វើការនៅអង្គភាពសេដ្ឋកិច្ចពីឆ្នាំ ១៩៧៤ ដល់ ១៩៧៥។ ពីមុនត្រូវបានចាត់តាំងឱ្យស្វែងរកអាហារសម្រាប់អ្នកទោស លោកបានប្រាប់អង្គជំនុំជម្រះថា លោកមានវត្តមាននៅ ម-១៣ មួយឬពីរដងប៉ុណ្ណោះក្នុងមួយខែ។ ដោយសារតែគាត់អនុញ្ញាតឱ្យអ្នកជាប់ឃុំបីនាក់រត់គេចខ្លួនពេលកំពុងបំពេញកាតព្វកិច្ច។ គាត់បានរៀបរាប់ថាគាត់ត្រូវបានចាប់ខ្លួននិងដាក់គុកដោយឌុចនៅ ម-១៣ ។ បន្ទាប់មកគាត់បានរត់គេចខ្លួនទៅឃុំរបស់គាត់ តែត្រូវបានមេភូមិបញ្ជូនមក ម-១៣ ហើយក្រោយមកត្រូវបានដោះលែងដោយ ឌុច។ ក្នុងនាមជាសាក្សី លោក ចាន់ វឿន បានផ្តល់សក្ខីកម្មអំពីលក្ខខណ្ឌឃុំខ្លួន វិធីសាស្ត្រសួរចម្លើយ និងការប្រហារជីវិតនៅម-១៣។ គាត់បានប្រាប់អង្គជំនុំជម្រះថា អ្នកភូមិជាច្រើននាក់មកពីឃុំអមលាំង រួមទាំងពូរបស់គាត់ និងម្តាយមីងរបស់គាត់ត្រូវបានឃុំខ្លួននៅ ម-១៣ គាត់ថាអ្នកភូមិអមលាំងស្អប់គាត់ ព្រោះគាត់រធ្វើការអោយឌុច។ លោកបានផ្តល់សក្ខីកម្មថា លោកផ្ទាល់បានឃើញ ឌុច ធ្វើការសួរចម្លើយ និងធ្វើទារុណកម្មអ្នកជាប់ឃុំ។ ឌុច ក៏ត្រូវបានគេចោទថាបានបាញ់សម្លាប់ពូរបស់គាត់ដោយកាំភ្លើង AK។ ជនជាប់ចោទបានជំទាស់នឹងសក្ខីកម្មរបស់សាក្សី ហើយក៏បានបដិសេធថាសាក្សីមិនមែនជាបុគ្គលិករបស់ ម-១៣ ទេ។ ក្នុងអំឡុងពេលនៃសក្ខីកម្មរបស់គាត់ ភាពមិនស៊ីសង្វាក់គ្នារវាងសក្ខីកម្មរបស់សាក្សី និងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ដែលគាត់បានធ្វើនៅចំពោះមុខសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតត្រូវបានលើកឡើង។	ប្រតិចារឹកនៃសវនាការលើអង្គហេតុក្នុងសំណុំរឿង ០០១ - ២០ មេសា ២០០៩
	លោក អូច សន	អ៊ុច ស៊ន អាយុ ៧២ ឆ្នាំ ត្រូវបានកោះហៅធ្វើជាសាក្សី ដើម្បីផ្តល់សក្ខីកម្មអំពី ម-១៣ ដែលជាការិយាល័យសន្តិសុខ ដែលមានទីតាំងនៅតំបន់ក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ខ្មែរក្រហម ដែលត្រូវបានត្រួតពិនិត្យដោយ កាំង ហ្កេកអ៊ាវ។ នៅឆ្នាំ ១៩៧៣ លោក សន ត្រូវបានគេចោទប្រកាន់ថាជាចារកម្ម ហើយត្រូវបានឃុំខ្លួននៅ ម-១៣ អស់រយៈពេលមួយឆ្នាំ ដែលគាត់ត្រូវបានបង្ខំឱ្យធ្វើការងារថែទាំ រួមទាំងបោសសម្អាត ប្រមូលឈើ និងជីកផ្នូរ។ នៅខែតុលា ឬវិច្ឆិកា ១៩៧៤ គាត់ត្រូវបានរំដោះ ហើយបញ្ជូនទៅខេត្តពោធិសាត់ ប៉ុន្តែទើបតែត្រឡប់មកភូមិកំណើតរបស់គាត់វិញនៅឆ្នាំ ១៩៧៩។ ក្នុងនាមសាក្សី អ៊ុច ស៊ន បានផ្តល់សក្ខីកម្មអំពីលក្ខខណ្ឌនៃការឃុំខ្លួននៅ ម-១៣ ។ លោកបានប្រាប់អង្គជំនុំជម្រះថា ការធ្វើទារុណកម្មផ្លូវអារម្មណ៍ និងផ្លូវកាយត្រូវបានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់អ្នកទោស រួមទាំងការធ្វើទារុណកម្ម និងការអត់ឃ្លាន។ លោក អ៊ុច បានប្រាប់អង្គជំនុំជម្រះថា អ្នកជាប់ឃុំផ្សេងទៀតគឺជាមនុស្សសាមញ្ញមកពីភូមិរបស់គាត់ ហើយមិនមែនជាមន្ត្រីយោធាជាន់ខ្ពស់ ហើយឆ្មាំនៅក្មេងណាស់ដែលមានអាយុចន្លោះពី ១៥ ទៅ ២០ ឆ្នាំ។	ប្រតិចារិកនៃសវនាការលើអង្គហេតុក្នុងសំណុំរឿង ០០២ - ០៩ មេសា ២០០៩
	Francois Bizot	Francois Bizot អាយុ 69 ឆ្នាំ សាស្រ្តាចារ្យនៃសាលាបារាំងសម្រាប់ការសិក្សាទិសបូព៌ា ត្រូវបានគេហៅធ្វើជាសាក្សី ដើម្បីផ្តល់សក្ខីកម្មអំពី ម-១៣។ ពេលចុះស្រាវជ្រាវអំពីព្រះពុទ្ធសាសនាខ្មែរនៅឧដុង្គក្នុងខែតុលា ឆ្នាំ១៩៧១ លោក Bizot និងសហសេវិកខ្មែរពីរនាក់គឺ កម ហុកលី និងគង់ ស៊ុន ត្រូវបានទាហានខ្មែរក្រហមចាប់ខ្លួន ហើយផ្ទេរទៅ ម-១៣ ។ នៅទីនោះគាត់ត្រូវបានឃុំខ្លួននៅក្នុងកន្លែងស្តុកឬស្សីមួយ ក្រៅពីអ្នកជាប់ឃុំប្រហែលហាសិបនាក់ផ្សេងទៀត ដែលភាគច្រើនជាកសិករមកពីតំបន់គ្រប់គ្រងដោយខ្មែរក្រហម ដែលត្រូវបានដាក់ខ្នោះនៅក្នុងខ្ទមចំនួនបី។ Francois ត្រូវបានចោទប្រកាន់ថាជាភ្នាក់ងារ CIA ហើយត្រូវបានសួរចម្លើយជារៀងរាល់ថ្ងៃដោយជនជាប់ចោទផ្ទាល់។ គាត់ត្រូវបានដោះលែងអោយមានសេរីភាពនៅថ្ងៃទី ២៥ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ១៩៧១ ប៉ុន្តែសហសេវិកពីរនាក់របស់គាត់នៅតែនៅ ម-១៣ ហើយក្រោយមកត្រូវបានគេប្រហារជីវិត។ ក្នុងនាមជាសាក្សី លោក Francois Bizot បានរៀបរាប់អំពីលក្ខខណ្ឌឃុំខ្លួននៅ ម-១៣។ គាត់បានរៀបរាប់ពីរបៀបដែលជនជាប់ចោទបានសារភាពថាបានវាយអ្នកជាប់ឃុំដោយសារគេរំពឹងថាគឺគាត់ជាអ្នកទទួលខុសត្រូវ ទោះបីគាត់មិនចង់ធ្វើក៏ដោយ។ លោកបានប្រាប់អង្គជំនុំជម្រះថា ជនជាប់ចោទមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះក្នុងភាពឧស្សាហ៍ព្យាយាម និង ការលះបង់។ បើតាមគាត់ ការងាររបស់ជនជាប់ចោទសំខាន់គឺការពង្រាងរបាយការណ៍អំពីអ្នកទោសដែលបញ្ជូនទៅគាត់ដើម្បីប្រហារជីវិត។	ប្រតិចារិកនៃសវនាការលើអង្គហេតុក្នុងសំណុំរឿង ០០១ - ០៨ មេសា ២០០៩, ប្រតិចារិកនៃសវនាការលើអង្គហេតុក្នុងសំណុំរឿង ០០១ - ០៩ មេសា ២០០៩