លោក ជុំ សុខា

សាវតារ

លោក ជុំ សុខា ជាទាហាន លន់ នល់ នៅក្នុងកងទ័ពជើងអាកាស ពីឆ្នាំ១៩៧២ រហូតដល់ភ្នំពេញដួលរលំក្នុងឆ្នាំ១៩៧៥ ។

ការដួលរលំទីក្រុងភ្នំពេញ

លោក ជុំ សុខា បានផ្តល់សក្ខីកម្មថា ទាហានខ្មែក្រហមចូលទីក្រុងភ្នំពេញពីគ្រប់ទិសទាំងអស់ ដោយមានលីអាវុធគ្រប់ធុន និងរថយន្តយោធា ។ ទាហាន លន់ នល់ មិនច្បាំងទេ តែលើកកន្សែងសទៅវិញ ។ លោក ជុំ សុខា លើកឡើងថា គាត់និងទាហានផ្សេងទៀត គ្រវីកន្សែងសទទួលស្វាគមន៍ទាហានខ្មែរក្រហម ។ គាត់មិនបានឃើញមនុស្សរងរបួសទេ នៅកន្លែងដែលគាត់រស់នៅ ។ ទាហានខ្មែរក្រហមប្រកាសថា មានតែជនក្បត់ជាតិប្រាំពីរនាក់តែប៉ុណ្ណោះត្រូវសម្លាប់ និងថាគេឈប់ចាយលុយហើយ ។ អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងក្នុងសំណុំរឿង ០០២/០១ ផ្អែកលើសក្ខីកម្មរបស់លោក ជុំ សុខា ក្នុងការសន្និដ្ឋានថា កងកម្លាំងខ្មែរក្រហមវាយប្រហារទីក្រុងភ្នំពេញពីគ្រប់ទិស ដោយគ្មានការទប់ទល់ ថាមានប្រជាជនឈរអបអរសាទរនឹងជ័យជំនះ ក៏ដូចជាក្នុងការសន្និដ្ឋានអំពីព្រឹត្តការណ៍ខ្មែរក្រហមវាយចូលក្រុង ។

ការជម្លៀសប្រជាជនចេញពីភ្នំពេញ

យោងតាមលោក ជុំ សុខា ខ្មែរក្រហមបញ្ជាឲ្យជម្លៀសប្រជាជនចេញភ្លាមៗ ដើម្បីបោសសម្អាត “ខ្មាំង” ពីទីក្រុង និងគេចចេញពីការគំរាមកំហែងពីការទម្លាប់គ្រាប់បែករបស់អាមេរិកាំង ។ ទោះបីជាគាត់ និងគ្រួសារគាត់មិនជឿការគំរាមកំហែងនោះក្តី ពួកគាត់ជឿថានៅពេលដែលខ្មែរក្រហម “និយាយអ្វីហើយ គឺគេមានន័យអ៊ីចឹងហើយ” ។ គាត់បានរំលឹកថា ទាហាន លន់ នល់ ដោះឯកសណ្ឋានរបស់ខ្លួនចោល ដើម្បីកុំឲ្យគេស្គាល់អត្តសញ្ញាណ ហើយគាត់ស្លៀកពាក់ស៊ីវិល ។ គាត់ក៏បានឃើញអ្នកជំងឺត្រូវគេទុកឲ្យស្លាប់នៅក្នុងមន្ទីរពេទ្យ ហើយឪពុកមាគាត់ដែលមានរបួស និងប្រពន្ធឪពុកមាគាត់ត្រូវគេបោះបង់ចោលក្នុងពេលជម្លៀស ។ អ្នកផ្សេងទៀតត្រូវខ្មែរក្រហមសម្លាប់ ដោយសារព្យាយាមលួចអង្ករ ។ អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូង ក្នុងសំណុំរឿង ០០២/០១ ផ្អែកលើសក្ខីកម្មរបស់លោក ជុំ សុខា ក្នុងការសន្និដ្ឋានអំពីរឿងរ៉ាវលម្អិតនៃការជម្លៀស ។ ទោះបីជាមានការជំទាស់ពីមេធាវីការពារក្តី អង្គជំនុំជម្រះតុលាការកំពូល យល់ឃើញថា ភ័ស្តុតាងរបស់ជុំ សុខាមានភាពគួរឲ្យជឿជាក់បាន នៅក្នុងការសន្និដ្ឋានរបស់អង្គជំនុំជុំម្រះសាលាដំបូងអំពីករណីទាហានខ្មែរក្រហមសម្លាប់ជនស៊ីវិលក្នុងពេលជម្លៀស ។

ការធ្វើដំណើរ

លោក ជុំ សុខា ផ្តល់សក្ខីកម្មថា ម្នាក់ៗត្រូវរៀបចំការធ្វើដំណើរចេញពីភ្នំពេញដោយខ្លួនឯង ។ គាត់និងគ្រួសារជម្លៀសចេញពីភ្នំពេញដោយគ្មានទិសដៅ ។ ទាហានខ្មែរក្រហមរឹបអូសយកឡានហ្ស៊ីបរបស់ពួកគាត់នៅភ្នំពេញ ហើយដឹកពួកគាត់មកដាក់នៅត្រឹមស្រុកសំរោងប៉ុណ្ណោះ ។ ដំបូង គេឲ្យពួកគាត់ចេញតែបីថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ បន្ទាប់មកគេថាប្រាំពីរថ្ងៃ ។ ចុងក្រោយ គេឲ្យពួកគាត់ត្រឡប់ទៅស្រុកកំណើត ជាកន្លែងគេមិនសូវទទួលស្វាគមន៍ពួកគាត់ទេ ដោយសារតែពួកគាត់ជា “ប្រជាជន១៧មេសា” ខុសពី “ប្រជាជនមូលដ្ឋាន” ។ ការធ្វើដំណើរនេះអស់ រយៈពេលមួយខែ ហើយពួកគាត់ស្វែងរកទឹកស្អាតបានដោយលំបាក ។ ពួកគាត់ត្រូវសម្រាកតាមផ្លូវ ក្រោមដើមឈើ ឬនៅវត្ត ដោយសារមិនមានការណែនាំប្រាប់ទេ ។ ម្តាយគាត់បានដោះដូរគ្រឿងអលង្ការនិងសម្លៀកបំពាក់ ដើម្បីឲ្យគេជួយដឹកប្អូនស្រីគាត់ដោយសារប្អូនស្រីគាត់ហើមជើង ។ គាត់ឃើញសាកសព និងសាកសពឆេះខ្លោចតាមផ្លូវ តែមិនឃើញមានអ្នកយាមទេ ។ អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងក្នុងសំណុំរឿង ០០២/០១ ផ្អែកលើសក្ខីកម្មរបស់លោក ជុំ សុខា ក្នុងការសន្និដ្ឋានអំពីរឿងរ៉ាវលម្អិតនៃការជម្លៀសចេញពីភ្នំពេញ ។ អង្គជំនុំជម្រះបានផ្អែកជាពិសេសលើសក្ខីកម្មរបស់លោក ជុំ សុខា ក្នុងការសន្និដ្ឋានថា ដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណីជាច្រើន “បានឃើញហេតុការណ៍គួរឲ្យតក់ស្លុត” និងថាទាហានខ្មែរក្រហមមិនបានផ្តល់អាហារ ទឹក ថ្នាំពេទ្យ ឬការដឹកជញ្ជូនទេ ។ អង្គជំនុំជម្រះតុលាការកំពូលបានសន្និដ្ឋានថា អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងបានសន្និដ្ឋានយ៉ាងសមហេតុផលថា “បើទោះបីជាស្ថិតក្នុងកាលៈទេសៈបែបណាក៏ដោយ អ្នកដែលត្រូវបានគេជម្លៀសត្រូវបានបង្ខំឲ្យបន្តដំណើរទៅមុខ” ដោយបានដកស្រង់សក្ខីកម្មរបស់លោក ជុំ សុខា ។ អង្គជំនុំជម្រះតុលាការកំពូល បានបដិសេធទឡ្ហីករណ៍របស់មេធាវីការពារក្តី ដែលថាប្រសិនបើលក្ខខណ្ឌនោះធ្ងន់ធ្ងរដូចការយល់ឃើញរបស់អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងមែននោះ នោះ“នឹងមានប្រជាជនរាប់សែននាក់បានស្លាប់” ហើយសម្រេចផ្ទុយពីនេះវិញថា អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងបានផ្អែកលើភ័ស្តុតាងបញ្ជាក់បន្ថែមគ្នាទៅវិញទៅមក រួមទាំងសក្ខីកម្មរបស់លោក ជុំ សុខា ផង ។

វិធីសាស្ត្រនៃការបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណ

លោក ជុំ សុខា ផ្តល់សក្ខីកម្មថា គាត់ត្រូវចុះឈ្មោះនៅប៉ុស្តិ៍ត្រួតពិនិត្យតាមផ្លូវ ដែលឪពុកគាត់បានឃើញទាហាន លន់ នល់ ត្រូវគេចង ។ គាត់ក៏ឃើញពួកគេដើរជាពីរជួរបញ្ច្រាសទិសគាត់ ។ ទោះបីជាឪពុកគាត់ និងឪពុកមាគាត់ ដែលជាអតីតទាហាន លន់ នល់ បានគេចរួចពីការចុះឈ្មោះក៏ដោយ ក៏ក្រោយមកពួកគាត់ត្រូវគេចាប់ខ្លួន និងបង្ខំឲ្យធ្វើការ ហើយចុងបញ្ចប់បានបាត់ខ្លួន ។ អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងក្នុងសំណុំរឿង ០០២/០១ ផ្អែកលើសក្ខីកម្មរបស់លោក ជុំ សុខា ក្នុងការសន្និដ្ឋានថាមានវិធីសាស្ត្រនៃការកំណត់អត្តសញ្ញាណទូទាំងប្រទេស ដែលនាំឲ្យមានការសម្លាប់ និងការបាត់ខ្លួន ។ អង្គជំនុំជម្រះតុលាការកំពូលយល់ឃើញថាសក្ខីកម្មរបស់លោក ជុំ សុខា អំពីការចាប់ខ្លួន ការឃុំខ្លួន និងការបាត់ខ្លួនមានភាពជាក់លាក់ ប៉ុន្តែមិនច្បាស់លាស់អំពីការស្លាប់សាច់ញាតិរបស់គាត់ ។ អង្គជំនុំជម្រះតុលាការកំពូលបានរកឃើញថា គោលនយោបាយសម្លាប់នៅទួលពោធិ៍ជ្រៃ មានភាពមិនច្បាស់លាស់ដោយសារសក្ខីកម្មរបស់លោក ជុំ សុខា និងសាក្សីផ្សេងទៀត ។ អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងក្នុងសំណុំរឿង ០០២/០២ ផ្អែកលើភ័ស្តុតាងរបស់លោក ជុំ សុខា ក្នុងការសន្និដ្ឋានថាមន្ត្រីរបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរ និងគ្រួសាររបស់ពួកគេត្រូវបានសម្រិតសម្រាំងប្រវត្តិរូបរបស់ពួកគេជាប្រព័ន្ធ ដើម្បីកំណត់ពីសាវតាររបស់ពួកគេ ។ ***

សេចក្តីថ្លែងទុក្ខ

“គឺថាកន្លងមកមូលហេតុដែលខ្ញុំដាក់ពាក្យបណ្ដឹងមកសាលាក្ដីខ្មែក្រហម គឺថាដោយសារតែក្រុមគ្រួសាររបស់ខ្ញុំហ្នឹង និងខ្ញុំហ្នឹងបានរងទុក្ខ ទទួលរងនូវការខូចខាត ឈឺចាប់ដែលបណ្ដាលមកពីការដឹកនាំរបស់ខ្មែរក្រហម។ ខាងផ្លូវកាយ គឺថាវាលំបាកតាំងពីដើមទី តាំងពីពេលចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញមក ព្រោះយើងធ្លាប់មានផ្ទះសម្បែងរស់នៅ ហើយដល់តែយើង គេឲ្យយើងចេញមកដេកតាមផ្លូវ កណ្ដាលវាល កណ្ដាលខ្យល់ កណ្ដាលភ្លៀង។ ចំពោះរូបខ្ញុំអាយុ២០ឆ្នាំ គឺថាវាពេញ មនុស្សពេញវ័យហើយ។ ប៉ុន្តែប្អូនខ្ញុំ ជីដូនជីតាខ្ញុំ ម្ដាយខ្ញុំ គាត់លំបាកជាពន់ពេក គាត់ដើរហ្នឹងរយៈពេល១ខែចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញបានទៅដល់ចំណុចដែលត្រូវសំចត។ អ៊‍ីចឹងទទួលរងការលំបាកទាំងការហូបចុក លំបាកទាំងការដេកនៅ ដេកផ្ទាល់តែនឹងដីបាទ។ ហើយពេលដែលដាំបាយហូបហ្នឹងគឺទៅរកដុំថ្ម ដុំឥដ្ឋកល់ដាំបាយ មានទឹកល្អទៅក៏បានឆ្ងាញ់ទៅ មានទឹកមិនល្អទៅក៏វាមិនឆ្ងាញ់ទៅ។ ហើយម្ហូបហ្នឹងមានតែដើរលូកក្ដាមៗតាមវាលស្រែ ជំនាន់នុ៎ង គឺដល់រដូវខែប្រាំង ភ្លៀងមកម្ដងម្កាល លូកក្ដាមយកមកស្លហូបទៅ ទៅដល់បឹងហ្នឹងទៅរើសគ្រំ រើសលៀសទៅ គឺហូបទាំងលំបាកវេទនា។ អ៊‍ីចឹងធ្វើឲ្យប្អូនខ្ញុំហ្នឹង វាឈឺជើងដើរទៅណាអត់រួចទេ យំម្ង៉ៃៗព្រោះពេលចេញទៅនឹងមិនបានត្រៀមថ្នាំ ត្រៀមសង្កូវអីទេ។ ហើយសូមពេទ្យនុ៎ង មិនដឹងរកពេទ្យឯណាផង។ អ៊‍ីចឹងវាត្រូវទៅរកស្លឹកឈើស្លឹកព្រៃយកមកបិទឲ្យវា។ ហើយចំពោះរូបខ្ញុំផ្ទាល់ហ្នឹងគឺ មានការលំបាកដោយការបង្ខំឲ្យធ្វើការទាំងថ្ងៃទាំងយប់រហូតដល់ពីរដណ្ដប់ទៅបួនដណ្ដប់ម៉ោង ដូចជាឲ្យខ្ញុំធ្វើជីលាមកមនុស្ស ឲ្យខ្ញុំកាយអាចម៍ កាយលាមកពីក្នុងបង្គន់ដ៏ស្អុយគគ្រុក។ បើខ្ញុំនិយាយតាមត្រង់លាមកដែលគេជុះពីយប់មកវាមិនប៉ុន្មានទេ វាស្អុយអាចទ្រាំបានខ្លះ ហើយលាមកដែលគេកប់រាប់រយឆ្នាំមកហើយហ្នឹង ឲ្យយើងទៅកើបតាមផ្ទះដែលគេមានបង្គន់ចាស់ៗ ខ្វេះដាក់នៅក្នុងធុងសាំងដែលគេកាត់ជាពីរហ្នឹង ដាក់មួយធុងទៅនាំគ្នាសែងយកទៅ រែកទឹកនោម ហើយធ្វើនោះរយៈពេលចង់កន្លះឆ្នាំ ប្រើឲ្យខ្ញុំធ្វើ។ អ៊‍ីចឹងថ្ងៃណាក៏ច្រមុះខ្ញុំចូលក្លិនអសោច ដៃខ្ញុំថ្ងៃណាក៏ក្នុងក្រចកហ្នឹងមាននៅជាប់នូវជីដែលគេលាយហើយហ្នឹងឲ្យខ្ញុំកើបដាក់ជង្រុកហ្នឹង គឺនៅក្នុងក្រចកធុំក្លិន ព្រោះជំនាន់នុ៎ងគ្មានសាប៊ូៗអីណាលាងទេ មានតែផេះដែលធ្វើជីហ្នឹង ផេះរោយលាមកហ្នឹងលាងទឹកទៅ ប៉ុន្តែនៅតែធំក្លិន។ ហើយពេលដែលយើងធ្វើនុ៎ងគេមើលងាយមើលថោកយើង ថាយើងនឹងមិនចេះតស៊ូ មិនចេះស្មោះត្រង់ជាមួយអង្គការគ្រាន់ធ្វើ គ្រាន់តែធំក្លិនស្អុយប៉ុណ្ណឹងក៏យើងរអ៊ូរទាំ យើងនៅតែមានគំនិតចក្រពត្តិ មិនលះបង់ជ្រះស្រឡះសតិអារម្មណ៍ ហើយទាស់អីគ្រាន់តែយកក្រមារុំច្រមុះ ឲ្យគ្នាយករុំច្រមុះកុំឲ្យធុំក្លិននោះ។ នេះគឺថា គេហ្នឹង គេយល់ច្បាស់ពេក គេចង់ឲ្យយើងយល់ច្បាស់ជាមួយគេដែរ គេប្រមាថយើង។ ហើយមួយទៀត ពេលដែលខ្ញុំឈឺគ្រុនញាក់គ្រុនញ័រ បើធម្មតាត្រូវដេកនៅផ្ទះមិនអាចទៅធ្វើការបានទេ ប៉ុន្តែគេមិនគិតទេ។ ពេលដែលយើងញាក់ញ័រហ្នឹងទៅអង្គុយលើភ្លឺស្រែទៅ ឬក៏ទៅអង្គុយកន្លែងណាមួយកន្លែងឲ្យបាត់ក្តៅ បាត់រងារស្រួលបួលហើយ គេឲ្យយើងធ្វើការទៀត។ ដូចទៅដឹកឈើនៅក្របៅ ទឹមគោ បរទេះទៅហ្នឹងញាក់តាមផ្លូវរហូត ហើយមកវិញដាក់ឈើបីបួនដើមធំៗក្រោមរទេះហ្នឹង គោអូសមក ខ្លួនឡើងញាក់រញ័រក្តៅរងារផងហ្នឹង ក្រឡាច់នឹម ទៅក្រឡាប់ទាំងយើងអ្នកបរហ្នឹងទៀត។ ងើបឡើងរញីរញ័ររាប់ចំឈើហ្នឹងចងមកទៀត។ ក្រឡាប់បីបួនដងបានមកដល់ផ្ទះ។ អាហ្នឹងខ្ញុំលើកឡើងពីចំណុចដែលៗវារងទុក្ខហួសហេតុ។ អាចំណុចដែលវាថាភ្ជួររាស់ដកស្ទូងហ្នឹង វាជារឿងម្យ៉ាងទៀត។ បើយើងឈឺ ដូចខ្ញុំជម្រាបហើយថា យើងឈឺ យើងមិនដឹងទៅរកថ្នាំឯណាទេ។ ទៅផ្ទះគ្រូខ្មែរ គាត់មានតែថ្នាំអាចម៍ទន្សាយ។ ហើយឬក៏ថ្នាំ ដូចថ្នាំពេទ្យអ៊‍ីចឹងដែរ ប៉ុន្តែគេធ្វើនៅផ្ទះគ្រូខ្មែរហ្នឹង។ គេកាត់ឡតគ្រាប់កាំភ្លើងហ្នឹង តាមតូច តាមធំ ដុតឡតកំាំភ្លើងចោលហ្នឹង គេយកពុម្ព ធ្វើពុម្ព វ៉ៃពុម្ពជាគ្រាប់ថ្នាំ យកមឲ្យយើងលេប។ អ៊‍ីចឹងយើងអត់អាចជាទេ។ ហើយដល់ពេលជាៗទាំងការធ្វើការផង ជាទាំងផឹកថ្នាំខ្មែរផង មិនដឹងជាត្រង់លើអីទេ វាលោះយូរៗទៅ វាលែងលោះ លែងញាក់ទៅ។ វានៅក្នុងខ្លួនយើងរហូត។ ប៉ុន្តែវា រហូតដល់សព្វថ្ងៃ ខ្ញុំ ថ្លើមខ្ញុំ ក្រពះខ្ញុំហ្នឹង វារងទុក្ខឈឺចាប់ជារៀងរាល់ថ្ងៃដោយសារតែការឈឺមិនមានថ្នាំហ្នឹង។ ហើយការលើកភ្លឺស្រែ លើកទំនប់ ពេលឲ្យយើងទៅ ឲ្យយើងទៅធ្វើដាក់ផែនការថាមួយថ្ងៃឲ្យបានពីរទៅបីម៉ែត្រគូប។ យើងធ្វើបានពីរបីម៉ែត្រគូបហើយហ្នឹង ស្អែកឡើងកំណត់ឲ្យយើងថែមប្រាំម៉ែត្រគូប ស្អែកឡើងឲ្យយើងថែមប្រាំពីរម៉ែត្រគូប។ បាទ ទំនប់ហ្នឹងវាទទឹងមាត់លើធំៗដែរ អ៊‍ីចឹងយើងខំប្រឹងពីព្រឹកទាល់ល្ងាច។ ជួនណាហើយ ជួនណាមិនហើយ។ ល្ងាចឡើងគេប្រជុំកសាងយើង។ ហើយកម្លាំងយើងហេវហត់ អស់កម្លាំង មកដល់ផ្ទះបាយៗបាយរួម។ យើងត្រូវហូបបបរគោកប៉ិកៗជាមួយសម្លម្ជូរត្រកួន។ ម្ជូរត្រកួនហ្នឹង ក្នុងមួយឆ្នាំងលេខ១០ យើងឃើញតែសាច់មាន់ពីរដុំ ឬក៏សាច់ត្រីពីរដុំទេ ត្រី កូនត្រីផ្ទក់ ឬក៏មានក្រពឹសហែលៗហ្នឹង។ ហូបឲ្យតែរស់ទៅ។ ខ្ញុំចាំថានៅឆ្នាំ១៩៧៦ ក្នុងមួយថ្ងៃ អង្គការបើកឲ្យពោតមួយផ្លែ ពោតទុំមួយថ្ងៃ។ មានតូច មានធំថ្ងៃណាធំទៅ វាគ្រាន់បន្តិច ថ្ងៃណាបានតូចទៅ វាពិបាកមិនដឹងយកចម្អិនរបៀបម៉េច យកដុតទៅប្រឡេះបានតែបន្តិច អស់ទៅហើយ។ ហើយថ្ងៃខ្លះ មួយថ្ងៃមានតែកន្លះៗ មួយកំណាត់ពោតទេ មួយកំណាត់ផ្លែពោតទុំ ពោតឆៅ។ អ៊‍ីចឹងយើងធ្វើការធ្ងន់ផង ហើយយើងហូបរបៀបហ្នឹងផង យើងពិបាកវេទនាណាស់។ ក្បាលជង្គង់ខ្ញុំធំជាងក្បាលលើ។ ក្បាលត្រមែងៗ ដើរទៅប៉ក់ល្វើយៗ ប៉ុន្តែប្រឹងដើរតាមគោរាស់ ភ្ជួររាស់ ដើរតាមគោ។ អាមាត់ហុយៗហ្នឹង ជើងសឹងតែដួលផ្កាប់មុខលើ ក្នុងស្រែ។ ហើយពេលល្ងាចឡើង គេប្រជុំ គេថា “ឲ្យយើងសម្រុកមហាលោតផ្លោះ មហាអស្ចារ្យ” អង្គការ ខំឲ្យបានមួយហិកតាបីតោន ធ្វើម៉េចឲ្យរុងរឿងជាងសម័យអង្គរ។ បើយើងឈឺ យើងអត់បាយចង់ងាប់ហើយ ក៏នៅតែប្រជុំថាតែអ៊‍ីចឹង។ ហើយគេមិនឲ្យយើងតវ៉ាអីទាំងអស់។ តែបើយើងដើររកហូប ក្រៅពីរបបអង្គការ គឺយើងមានទោស គេឃើញយើងមានទោស។ ប៉ុន្តែការអត់ឃ្លានខ្លាំង យើងមិនអាចខ្លាចថាមានទោសទេ យើងនៅតែឆ្លៀតរកនេះរកនោះមកហូប។ ដូចជាត្បិតជូន ស្លឹកត្បិតជូន ដែលដុះនៅនឹងដីហ្នឹង ក្ដិចយកមកស្ងោរជ្រលក់ជាមួយទឹកអំបិល។ ទឹកអំបិល បើនិយាយពីអំបិលវិញ យើងទៅរកបានផ្ទះបាយបួនប្រាំគ្រាប់មកហ្នឹង ភូតគេថាសម្លហ្នឹងសាបសុំគេបន្តិចដាក់សម្ល តាមពិតយើងយកមកធ្វើទឹកជ្រលក់។ អ៊‍ីចឹងការហូបចុកវាពិបាកៗ ការធ្វើការក៏ពិបាកខ្លួនខ្ញុំនោះស្គម។ ប្រពន្ធខ្ញុំចេះតែថា កាលជំនាន់ ហ្នឹងខ្ញុំយកឯងកើត ឯងដូចតាចាស់ស្គម។ និយាយអ៊‌ីចឹង។ បើស្គមមែន បើអត់អីហូប។ ហើយគេប្រើខ្ញុំឲ្យទៅជីកព្រែកនៅដំរីពួន ជីកព្រែកក្បាល -- គេហៅថា “ជីកក្បាលហុង”ជម្រៅ១០ម៉ែត្រៗទៅកន្លែងក្បាលហុងដែលដាក់ម៉ាស៊ីនហ្នឹង ហើយបណ្ដោយព្រែកហ្នឹងច្រើន ពីរបីគីឡូឯណោះ។ ទទឹងមាត់លើ ២០ម៉ែត្រ, បាតក្រោម ៥ម៉ែត្រ, ជម្រៅពី ២ ទៅ ៥ម៉ែត្រ។ គេហៅប្រជាជនទូទាំងស្រុកយកមកជីក។ អ៊‍ីចឹងមួយថ្ងៃយើងហូបបាយពីរពេល ធ្វើការពីព្រឹករហូតដល់ម៉ោងដប់មួយឈប់ ពីម៉ោងមួយកន្លះចុះរហូតដល់ម៉ោងប្រាំ ឈប់។ ម៉ោងប្រាំមួយកន្លះចុះ រហូតដល់ម៉ោងដប់ ឈប់។ ពេលហ្នឹងគេឲ្យហូបបាយស្រួយ ប៉ុន្តែសម្លមានតែទឹក ដូចទឹកភ្នែកដដែល។ ហើយអង្គការប្រកាសថា អង្គការប្រកាសពេលដែលជីកព្រែកហ្នឹងថា យើង អង្គការនឹងឲ្យហូបមួយថ្ងៃបីពេល។ ព្រឹកបបរ ថ្ងៃបាយ ល្ងាយបាយ ហើយមួយអាទិត្យបង្អែមម្ដង ប៉ុន្តែមិនដែលឃើញទេ។ មិនដែលឃើញសោះ។ ឃើញតែបាយពីរពេលហ្នឹង។ ដល់ខែស្ទូងដកគឺត្រូវខ្វះ ស៊ីបបររាវរហូតដល់ខែច្រូត។ ហើយគេអត់គិតពីសុខភាពទេ ពេលដែលយើងកំពុងហូបបបររាវ អត់ ក្រពះយើងព្យួរដល់បាតខ្នងហើយហ្នឹង គេមានពិធីបុណ្យកំណើតបក្ស ចំថ្ងៃភ្ជុំ។ បាទ ចំថ្ងៃភ្ជុំហ្នឹង គេអត់ភ្ជុំទេ គឺគេធ្វើពិធីបុណ្យកំណើតបក្ស។ កំណើតបក្សហ្នឹង អង្គការគេត្រូវដាំស្រួយ ហើយនិងកាប់ជ្រូក កាប់គោអី ឲ្យស្លឲ្យហូប។ ហើយអង្គការធ្វើមីទ្ទិងឲ្យយើងចូលរួម។ ពេលចូលរួមហើយ យើងត្រឡប់មកវិញចុះផ្ទះបាយរួមយើងហូបបាយ។ អត់បាយ អត់បបរ អត់បាយយូរខែហើយមានតែបបរ ដល់ឃើញបាយអ៊‍ីចឹងឃ្លាននាំម្នាក់ៗនាំគ្នាហូបយកមួយឆ្អែត យកមួយតឹងពោះ សម្លឆ្ងាញ់ទៀត សម្លម្ជូរគ្រឿង។ ដល់ហូបហើយយប់បន្ដិចចុកនាំគ្នារាក រាកសឹងតែកន្លះភូមិ។ អីហើយទៅធ្វើការអត់បាន អង្គការថា “យើងខ្យល់ អ៎! យើងខ្ជិលដល់” យើងពុត “ខ្ជិលដល់ ខ្យល់ដិល”។ អង្គការមិនឲ្យយើង “អ្ហឺ!អ្នកឯងទៅរកថ្នាំលេបទៅ ដើម្បីឲ្យជា ហើយឲ្យទៅធ្វើការទៀត អត់ទេ។ ថាយើងខ្ជិល បានៗហូបប៉ុណ្ណឹងទៅជាឈឺ សមតែអត់។ មានថាអ៊‍ីចឹងទៀត។ អ៊‍ីចឹងដោយសារតែការងារនេះហើយ ការងារការធ្វើការលំបាកហើយការងារអត់ឃ្លាន បានធ្វើសុខភាពរបស់ខ្ញុំក៏ដូចជាប្រជាជនដូចគ្រួសារខ្ញុំហ្នឹង មានការយ៉ាប់យ៉ឺន។ ហើយពេលសម្រាកដេកហ្នឹងគឺមិនបានពេញភ្នែកទេ ព្រោះម៉ោងដប់បានឈប់ ឲ្យឈប់សម្រាក ដប់យប់ឲ្យឈប់សម្រាក ហើយទម្រាំបានទៅដល់ផ្ទះរៀបចំលាងដៃ លាងជើង សម្រាកហ្នឹង យ៉ាងតិចក៏ម៉ោងដប់កន្លះ ម៉ោងមួយដណ្តប់ តិចហ្នឹងភ្លឺទៀតហើយ។ ភ្លឺម៉ោងបួន យ៉ាងតិចម៉ោងបួន គឺយើងឡើងទៀតដោយសារជួងគេដាស់។ គេមានជួងភូមិ គេវ៉ៃម៉ឺងៗគេដាស់យើងភ្ញាក់ លុបមុខលុបអី។ អ្នកខ្លះត្រូវទឹមគោទៅវាល អ្នកខ្លះទៅត្រូវរៀបចំចេញដំណើរទៅធ្វើការកន្លែងផ្សេង។ អ៊‍ីចឹងការដេកមិនបានពេញភ្នែក។ តែអង្គការនៅតែស្រែកថាឲ្យយើងសម្រុក ឲ្យយើងស្រឡាញ់អង្គការឥតមានព្រំដែន។ តែអង្គការវិញ អត់មានស្រឡាញ់យើង ឥតមានព្រំដែនទេ ស្រឡាញ់យើងឥតព្រំដែន -- អ៎! មានព្រំដែន អង្គការ។ មួយទៀត ជាការងារដែលខ្ញុំទទួលដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ គឺខ្ញុំត្រូវបានគេ អង្គការចាប់ខ្ញុំយកទៅដាក់មន្ទីរសន្ដិសុខទួលបាស្រី ស្រុកបាភ្នំ។ នៅក្នុងគុកនោះ គឺគេចាប់ចងយើងដាក់ខ្នោះកងជើងហើយ គេចងដៃស្លាបសេកយើងទៅក្រោយ។ គេយកយើងទៅសួរចម្លើយ ហើយឲ្យត្រឡប់មកវិញ គេអត់ឲ្យស្រាយចំណងស្លាបសេកហ្នឹងទេ គេដាក់ខ្នោះយើងវិញដដែល គេទុកចោលយើង៣ថ្ងៃ ក៏មានដែរ។ មិនដឹងជាមូលហេតុអី គេអត់ឲ្យយើងស្រាយ ទោះយើងស្រែកប្រាប់គេ សន្ដិសុខថា អឺ! មិត្តអើយ ខ្ញុំចុកដៃណាស់ សូមជួយស្រាយផង។ គេមានតែគំរាមយើងទៀតថា មិត្តឯងហ៊ានតែស្រែក ឡើងទៅវ៉ៃ ទៅអី។ អ‍៊ីចឹង សួរចម្លើយខ្ញុំ គេវ៉ៃខ្ញុំសុទ្ធតែរនុកទ្វារ រនុកទ្វារប៉ុនៗកំភួនដៃហ្នឹង អាម្ខាងតូច អាម្ខាងធំ។ គេសួរមួយម៉ាត់ គេវ៉ៃយើងមួយភូសៗ គេវ៉ៃក្បាលជង្គង់យើង វ៉ៃមួយម៉ាំងស្រុតចុះក្រោម លុតជង្គង់ គេវ៉ៃស្មា អត់តែក្បាលទេ ហើយនិងខ្នង ឆ្អឹងខ្នង។ គេវ៉ៃសួរចម្លើយ។ ដោយខ្ញុំគ្មានទោសពៃអីទេ ដោយសារតែពេលជំនាន់នុ៎ង ចលាចលសម័យ តា សោ ភឹម។ ខាងនិរតីចូលមក ខ្ញុំឃើញគេធ្វើល្អ ស្មានតែគេឈប់ហូបបាយរួមអីទៀតហើយ ក៏សម្រេចចិត្តថាមកស្រុកតាយាយនៅភូមិព្រែកដាច់ ឃុំព្រែកដាច់ហ្នឹង។ មកដល់កណ្ដាលផ្លូវ គេចាប់ខ្ញុំដាក់គុកពីរនាក់មិត្តខ្ញុំ។ អ‍៊ីចឹង គេធ្វើបាបខ្ញុំរយៈពេល១ខែ គេដាក់ខ្នោះចោលអត់ឲ្យធ្វើការទាំងអស់ គ្រាន់តែដាក់ខ្នោះចោល។ ខ្នោះកជើងហ្នឹង នៅលើតូបតូចមួយ ដូចបង្គន់អ‍៊ីចឹង ដាក់ចោល១ខែ ទាល់តែខ្ញុំមើលទៅ បើស្លាប់នៅលើតូបហ្នឹងក៏បានដែរ ប៉ុន្ដែដាច់ចិត្តស្រែកសុំឲ្យគេ ឲ្យទៅធ្វើការ តើវាអាចរស់ក៏អត់។ អ‍៊ីចឹងក៏ខ្ញុំសុំសន្ដិសុខហ្នឹងទៅ ថាឥឡូវមិត្តបងអើយ លែងខ្ញុំទៅធ្វើការដូចគេដូចឯង។ បានគេលេងខ្ញុំទៅធ្វើការ ទៅដាក់គុករួមវិញ ជាមួយអ្នកដទៃ។ ហើយក្រោយវាលែងខ្ញុំ ខ្ញុំទៅពោធិ៍សាត់។ អ‍៊ីចឹង ការឈឺចាប់ខាងផ្លូវកាយហ្នឹង គឺមានច្រើនណាស់ រៀបរាប់មិនអស់ទេ ប៉ុន្ដែខ្ញុំរៀបរាប់ប៉ុណ្ណេះដើម្បីជូនលោកតុលាការ។ សម្ភារៈដែលខ្ញុំ ដែលខាងផ្លូវចិត្តហ្នឹងគឺ ខ្ញុំមានសោកសង្រេង។ សង្រេងពេលដែលបាត់បងឪពុកខ្ញុំ ពូខ្ញុំ មាមីង ជីតាខ្ញុំ។ ដូចខ្ញុំបានលើកឡើងខាងដើមហើយ ពេលណាដែលខ្ញុំនឹកឃើញពីឪពុករបស់ខ្ញុំ ពីគ្រួសាររបស់ខ្ញុំនោះ ខ្ញុំទ្រាំមិនបានទេ អួលដើម-ក។ ខ្ញុំធ្លាប់រស់នៅជាមួយគាត់ លំបាកលំបិនអី ឲ្យតែគាត់នៅជាមួយ ក៏ខ្ញុំសុខចិត្តដែរ។ ហើយប្រសិនជាប៉ាខ្ញុំគាត់រស់នៅដល់សព្វថ្ងៃនេះ បងប្អូនខ្ញុំ ក៏អត់ពិបាកដែរ ខ្ញុំមិនបាច់ថាខ្ញុំទេ។ បងប្អូនខ្ញុំឥឡូវនេះ ពិបាកណាស់។ ម្ដាយខ្ញុំមេម៉ាយ ហើយគាត់ទើបតែស្លាប់ គាត់រង់ចាំការកាត់ទោសហ្នឹងយូរហើយ ប៉ុន្ដែកាត់អត់បាន គាត់ស្លាប់បាត់ទៅហើយ។ ម្ដាយខ្ញុំគាត់សោកសង្រេង ហើយប្អូនខ្ញុំ ដល់សព្វថ្ងៃហ្នឹង បែកទៅនៅស្រុកគេ ស្រុកឯងបាត់អស់ ក្រីក្រលំបាក មិនបានរៀនមិនបានសូត្រ។ ឃើញមុខប្អូន អាណិតប្អូន។ បើឪពុកខ្ញុំនៅ ប្រហែលជាគាត់អាចជួយឲ្យពួកគេហ្នឹងបានថ្កុំថ្កើនរុងរឿង ឬក៏ជំនាន់ដែលខ្មែរក្រហមហ្នឹង ប្រហែលជាអាចគាត់ផ្ចុងផ្ដើមឲ្យកូនចៅរៀនសូត្រ ធ្វើការងារបានល្អ ឬក៏ជីវភាពធូរធារ។ ឥឡូវឃើញមុខវា គឺគ្មានអ្នកណាមួយរីកចម្រើនទេ ពិបាកណាស់ បងប្អូនខ្ញុំ។ ហើយត្រូវម្តាយខ្ញុំ ក៏បានស្លាប់ប៉ុន្មានខែទៅទៀត។ ពេលដែលខ្ញុំដេកយប់ម្ដងៗ ពេលណាដែលខ្ញុំយល់សប្តិឃើញ ខ្ញុំតែងយល់សប្តិឃើញ ទាហានខ្មែរក្រហមដេញចាប់ខ្ញុំ ឬក៏ខ្ញុំវ៉ៃជាមួយទាហានខ្មែរក្រហម។ ពេលភ្ញាក់ឡើង ខ្ញុំញ័រសាច់ ញ័របេះដូង តឹងច្រមុះ។ អ៊‍ីចឹង អាការដែលលំបាកវេទនាក្នុងចិត្តខ្ញុំ គឺនៅជាប់ដិតដាមក្នុងចិត្តខ្ញុំ ឲ្យតែយល់សប្តិឃើញវ៉ៃគ្នា ឬឃើញគេដេញគឺមានតែពួកខ្មែរក្រហមអ្នកដេញ។ ការរៀបរាប់របស់ខ្ញុំហ្នឹងគឺ វាច្រើនណាស់រកនិយាយមិនចេញទេ។ ហើយផ្នែកខាងសម្ភារៈ ខ្ញុំលើកឧទាហរណ៍ ពេលដែលខ្ញុំទៅដល់ភូមិកំណើត ស្រុក អ៎! ភូមិត្បូងក្ដី គឺខាងឈ្លបគេថា ពួកខ្ញុំហ្នឹងទៅនៅជាមួយគេហ្នឹងទៅបង្ហិនបាយគេ ទៅបង្កអំពល់ដល់គេ។ គេថា មកពីពួកអ្ហែងទៅហ្នឹង បានពួកអញពិបាកស៊ីពិបាកចុក។ ខ្ញុំកាលហ្នឹងវាមិនទាន់ដឹងមាគ៌ាគេថាម៉េច។ ហើយណាមួយក្មេងដូចគ្នា ខ្ញុំនិយាយថាអញមិនចង់មកទេវើយ អ្ហែងយកអញមកទេ។ គេរៀបយកខ្ញុំទៅវ៉ៃចោលហើយ ដោយសារតាខ្ញុំសុំៗ ព្រោះប្រធាន -- អនុប្រធាននោះត្រូវជា ពូចែន អ៎! ពូសុង ត្រូវជាក្មួយតាខ្ញុំ។ អ៊‍ីចឹងគាត់អង្វរទៅគេអត់យកខ្ញុំទៅ។ ខ្ញុំគ្រាន់តែធ្លោយមាត់ប៉ុណ្ណឹង គេបម្រុងយកខ្ញុំទៅ។ គេថាយើងទៅហ្នឹង ទៅបង្ហិនបង្ហោចគេ ទៅជិះជាន់គេ។ ខ្ញុំនៅទីក្រុងភ្នំពេញនេះ ក៏ខ្ញុំមានផ្ទះមានសម្បែងរបស់ខ្ញុំ សម្ភារៈរស់នៅរបស់ខ្ញុំដែរ បើគេអត់យកខ្ញុំទៅ មិនដឹងជាៗស្រួលយ៉ាងណាទេ មិនដឹងជាខ្ញុំរុងរឿងយ៉ាងណាទេ ព្រោះខ្ញុំក៏មានការងារខ្ញុំធ្វើ ខ្ញុំធ្វើទាហានក្នុង៤ឆ្នាំ ក៏គេឡើងស័ក្ដិមួយក្រិតដែរ ហើយខ្ញុំមានពេលរៀនសូត្រថែមក្រៅទៀត បងប្អូនខ្ញុំក៏មានពេលរៀនសូត្រ។ អ៊‍ីចឹងគេថា យើងទៅដណ្ដើមកន្លែងគេនៅ ដណ្ដើមរបស់គេស៊ី ដណ្ដើមផ្ទះគេដេក។ អ៊‍ីចឹង គឺពួកខ្ញុំ ពួកអ្នកជម្លៀសហ្នឹង ដូចជារូបខ្ញុំផ្ទាល់ មិនចង់ទៅទេ ព្រោះមានផ្ទះសម្បែងរបស់ខ្លួនឯង។ ដល់យើងទៅ យើងត្រូវបាត់បង់ផ្ទះ បាត់បង់សម្បែងរបស់យើងរហូតដល់សព្វថ្ងៃ។ ដីធ្លីត្រូវ -- ៧៩ ត្រូវអ្នកណាទៅនៅឯណា អ្នកណាចូលមកនៅមុនគឺរបស់គេមុន។ អ៊‍ីចឹងយើងត្រូវបាត់បង់។ រហូតដល់ឆ្នាំ៧៩ ខ្ញុំបានមកដល់ស្រុកជីដូនជីតាខ្ញុំភូមិព្រែកដាច់ហ្នឹង។ ខ្ញុំគ្មានអីទេ ខ្ញុំមានតែសសររាំងបួនដើម ដាក់ផ្ទាល់នឹងដី ហើយយកបាវក្រចៅវះវា លាវាទៅរុំព័ទ្ធជុំវិញធ្វើជញ្ជាំងៗ ដេកជាមួយប្រពន្ធ ជាមួយប្អូន ដាក់គ្រែកញ្ចាស់មួយ។ ហ្នឹងដោយសារអី? ដោយសារតែគេជម្លៀស ចោលផ្ទះរបស់ខ្ញុំ ហើយថាខ្ញុំទៅដណ្ដើមផ្ទះគេ។ ហើយរហូតដល់ចុងក្រោយខ្ញុំរកគ្មានអី រកផ្ទះដេកនៅមិនបាន។ រុំបាវហើយ ផ្ទះរុំបាវ ធ្វើជញ្ជាំងហើយដំបូលដាក់ស្លឹកជ្រែ បានតែប៉ុន្មាន ពីរខែ បីខែ ត្រូវភ្លៀងមកវាពុកធ្លុះអស់ទៅទៀត។ អ៊‍ីចឹង វាអាចពិបាកបន្សល់ពីជំនាន់ខ្មែរក្រហមហ្នឹងមករហូត រហូតដល់សព្វថ្ងៃ។ ខ្ញុំទម្រាំបានផ្ទះនៅសព្វថ្ងៃស្រួលបួលនេះ គឺខ្ញុំធ្វើផ្ទះបីបួនដង ផ្ទះមិនមែនផ្ទះធំទេ ពុកសសរដើមរាំងហ្នឹងយកឫស្សីដាក់ ពុកឫស្សីខ្ញុំយកបង្គោលថ្មដាក់ រហូតដល់មានលុយកាក់ធ្វើផ្ទះនៅបាន ចិញ្ចឹមកូនចិញ្ចឹមចៅ។ អ៊‍ីចឹងវាមកពីជំនាន់ខ្មែរក្រហមហ្នឹងឯង ដែលធ្វើឲ្យខ្ញុំបាត់បង់នូវសម្ភារៈរបស់ខ្ញុំ ដែលខ្ញុំមានជំនាន់មុន ជំនាន់បែកភ្នំពេញហ្នឹង។ អ៊‍ីចឹងខ្ញុំសំណូមពរថា ជាចុងក្រោយ សំណូមពរជាចុងក្រោយ សូមតុលាការធ្វើការផ្ដាន្ទាទោសពួកមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម ដែលបានប្រព្រឹត្តឧក្រិដ្ឋកម្មយង់ឃ្នងមកលើក្រុមគ្រួសារខ្ញុំ និងប្រជាជនខ្មែរស្លូតត្រង់ទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា ទៅតាមផ្លូវច្បាប់ ឲ្យបានធ្ងន់ធ្ងរ ឲ្យសមនឹងកំហុសរបស់ពួកគេ។ ហើយចំពោះសំណង ខ្ញុំចង់ស្នើសុំតុលាការ ទាមទារពីជនជាប់ចោទ និងសូមឲ្យតុលាការស្រាវជ្រាវទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ជនជាប់ចោទយកមកសងសមូហភាព។ ហើយរឿងទាមទារសំណងនេះ ខ្ញុំសូមទុកឲ្យមេធាវីខ្ញុំជាអ្នកចាត់ចែងជំនួស។ ហើយសំណូមពរចុងក្រោយ សូមឲ្យប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា ក៏ដូចជាអន្តរជាតិ ចូលរួមគាំទ្រទាំងស្មារតីសម្ភារៈដល់សាលាក្ដីខ្មែរក្រហម ដើម្បីជួយជំរុញដំណើរការក្ដីនេះឲ្យបានចប់សព្វគ្រប់ជាស្ថាពរ” ⁴⁶ ។

វីដេអូ

សក្ខីកម្ម

កាលបរិច្ឆេទ	កំណត់ហេតុជាលាយលក្ខណ៍អក្សរនៃកិច្ចដំណើរការនីតិវិធីជំនុំជម្រះ	លេខប្រតិចារិក
ថ្ងៃទី២២ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១២	E1/136	E1/136.1

ឯកសារពាក់ព័ន្ធ

ចំណងជើងឯកសារជាភាសាខ្មែរ	ចំណងជើងឯកសារជាភាសាអង់គ្លេស	ចំណងជើងឯកសារជាភាសាបារាំង	លេខឯកសារ D	លេខឯកសារ E3
			គ្មាន