សាវតារ និងតួនាទី
លោក ឡុង នរិន្ទ ហៅ “រិត” គឺជានិសិ្សតសិក្សាកាយសម្ព័ន្ធនៅទីក្រុងប្រាក ប្រទេសឆេកូស្លូវ៉ាគី ពីឆ្នាំ១៩៦០-ឆ្នាំ១៩៦១ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧១
1
។
ក្នុងនាមសាក្សីម្នាក់ លោក រិត នៅចាំថានៅឆ្នាំ១៩៧១ បន្ទាប់ពីមានការអំពាវនាវពីអតីតព្រះមហាក្សត្រ សម្តេចសីហនុ (គង់នៅទីក្រុងប៉េកាំង) ឱ្យប្រជាជនកម្ពុជារត់ចូលព្រៃម៉ាគីបន្ទាប់ពីរដ្ឋប្រហារធ្វើឡើងដោយ លន់ នល់ គាត់សម្រេចចិត្តចូលបដិវត្តន៍ជាមួយខ្មែរក្រហម និងវិលត្រឡប់មកប្រទេសកម្ពុជា វិញ ដោយឆ្លងកាត់ប្រទេសចិន
2
។ នៅពេលដែលមកដល់ប្រទេសចិន គាត់ធ្វើការនៅទីក្រុងប៉េកាំងមួយរយៈ ហើយ រណសិរ្សរួបរួមជាតិកម្ពុជា និងរាជរដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិកម្ពុជា បានបង្កើតឡើង និងដឹកនាំដោយសម្តេចសីហនុ ដែលគង់និរទេសនៅទីក្រុងប៉េកាំង
3
។ គាត់នៅចាំថា គាត់ធ្វើការឱ្យក្រសួងការបរទេសនៅទីក្រុង ប៉េកាំង ដោយនៅទីនោះការទទួលខុសត្រូវសំខាន់របស់គាត់គឺការរៀបចំលិខិត រួមមានលិខិតការទូតដែលបង្កើតទំនាក់ទំនងពីរណសិរ្សរួបរួមជាតិកម្ពុជា/រាជរដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិកម្ពុជា នៅទីក្រុងប៉េងកាំង ទៅចលនានៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងនៅជុំវិញពិភពលោក
4
។
នៅពេលចេញពីទីក្រុងប៉េកាំង ប្រហែលជានៅឆ្នាំ១៩៧២-ឆ្នាំ១៩៧៣ លោក រិត ទៅទីក្រុងហាណូយ ហើយស្នាក់នៅទីនោះ រយៈពេលប្រហែលជា ៦ ខែ
5
និងធ្វើការឱ្យស្ថានីយ៍វិទ្យុបង្កើតឡើងដោយរណសិរ្សរួបរួមជាតិកម្ពុជា (សូមមើលខាងក្រោម)
6
។ ការងាររបស់គាត់គឺត្រូវបកប្រែឯកសារទៅជាអក្សរឡាតាំង រៀបចំ និងចាក់ផ្សាយកម្មវិធីអប់រំសម្រាប់ប្រជាជនខ្មែរនៅហាណូយ
7
។ បន្ទាប់ពីនៅហាណូយ នៅឆ្នាំ១៩៧៣ គាត់មកប្រទេសកម្ពុជា តាមច្រកហូជីមីញ
8
។ គាត់ស្នាក់នៅស្ទឹងត្រង់ នៅកំពង់ចាម រយៈពេលប្រហែលជា ៦ ខែ ដោយធ្វើស្រែចម្ការ មុនពេលផ្លាស់ទៅខេត្តព្រះវិហារ មួយរយៈពេលខ្លី
9
។
ក្រោយពីរំដោះនៅឆ្នាំ១៩៧៥ គាត់ផ្លាស់មកភ្នំពេញ ហើយធ្វើការឱ្យក្រសួងការបរទេស ក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ អៀង សារី
10
។ គាត់ធ្វើការជាអ្នកវាយអង្គុលីលេខនៅក្រសួងការបរទេស ហើយម្តងកាល រៀបចំផ្ទះទទួលភ្ញៀវ
11
។ ប្រហែលជានៅដើមឆ្នាំ១៩៧៦ រយៈពេលប្រហែលជា ៦ ខែ គេចាត់តាំងគាត់ជាបណ្តោះអាសន្នឱ្យការពារសម្តេចសីហនុ ដែលនៅពេលនោះធ្វើជាប្រធាននៃគណៈប្រធានរដ្ឋ
12
។ លោក រិត ធ្វើការជាមួយនឹងមនុស្សម្នាក់ឈ្មោះ ឈន ហៃ
13
។ គាត់នៅចាំថាបានអមព្រះរាជដំណើររបស់សម្តេចសីហនុ ក្នុងព្រះរាជដំណើរយាងទៅតាមបណ្តាខេត្តនានា និងនៅលើពិភពលោក
14
។
មធ្យោបាយប្រាស្រ័យទាក់ទងមុនខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥
លោក រិត ផ្តល់សក្ខីកម្មថា មុនរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ មានវិទ្យុមួយ បង្កើតឡើងនៅហាណូយ ដោយ រណសិរ្សរួបរួមជាតិកម្ពុជា នៅក្រោមការបញ្ជារបស់ អៀង ធីរិទ្ធ
15
។ អត្ថបទព័ត៌មានរៀបចំឡើងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បញ្ជូនទៅស្ថានីយ៍វិទ្យុនៅហាណូយ ហើយចាក់ផ្សាយត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញ
16
។ គាត់ ពន្យល់ថា សេចក្តីណែនាំមកពីប្រទេសកម្ពុជា ផ្ញើមកតាមរយៈទូរលេខ ហើយបញ្ជូនបន្តទៅស្ថានីយ៍វិទ្យុ
17
។ គាត់បន្ថែមទៀតថា នៅពេលដែលគាត់នៅខេត្តព្រះវិហារ មានទូរលេខមួយផ្ញើទៅប្រធានភូមិ ដោយប្រាប់ក្រុមរបស់គាត់ ឱ្យត្រឡប់មកភ្នំពេញវិញ
18
។
ដោយផ្អែកលើភ័ស្តុតាងរបស់លោក រិត (ក្នុងចំណោមភ័ស្តុតាងផ្សេងទៀត) អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូង សម្រេចថា វិទ្យុដែលមានមូលដ្ឋាននៅហាណូយ ត្រូវបានប្រើប្រាស់ដើម្បីផ្សព្វផ្សាយអំពីចលនាតស៊ូ
19
ហើយទូរលេខត្រូវបានប្រើប្រាស់ដើម្បីទាក់ទងនៅក្នុងនិងក្រៅប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីធ្វើការទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងតំណាងរបស់រណសិរ្សរួបរួមជាតិកម្ពុជា និងរាជរដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិកម្ពុជា នៅប្រទេសវៀតណាម
20
។
ទំនាក់ទំនងជាមួយមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់
សាក្សីរូបនេះ ផ្តល់សក្ខីកម្មថា គាត់ស្គាល់អៀង សារី នៅពេលដែលគាត់ធ្វើការឱ្យក្រសួងការបរទេស នៅ ទីក្រុងប៉េកាំង។ នៅពេលនោះ អៀង សារី គឺជាប្រេសិតពិសេសរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិកម្ពុជា ទទួលបន្ទុកការបរទេស និងជាប្រេសិតពិសេសតំណាងកម្លាំងតស៊ូនៅក្នុងស្រុក ចំណែកឯ សារិន ឆាក ទទួលបន្ទុកខាងក្រសួងការបរទេស
21
។
លោក រិត នៅចាំថា នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម អៀង សារី គឺជាប្រធានក្រសួងការបរទេស ហើយនៅក្នុង គណៈកម្មាធិការមជ្ឈិម និងគណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍ ជាមួយប៉ុល ពត, នួន ជា និងអ្នកផ្សេងទៀត
22
។ ខៀវ សំផន គឺជាប្រធាននៃគណៈប្រធានរដ្ឋ។ ជួនកាល លោក រិត បានអមដំណើរ អៀង សារី ទៅស្វាគមន៍ភ្ញៀវនៅក្រសួងការបរទេស
23
។ ជួនកាល លោក រិត បានឃើញខៀវ សំផន និង វន វ៉េត ចូលក្រសួង នៅពេលដែលអៀង សារី អវត្តមាននៅក្រៅប្រទេស ប៉ុន្តែ ពួកគាត់មិនបានធ្វើសេចក្តីសម្រេចនៅក្រសួងការបរទេសទេ
24
។
លោក រិត ចាំថា នៅពេលដែលគាត់ស្នាក់នៅស្ទឹងត្រង់ គាត់បានជួប ខៀវ សំផន និង នួន ជា ជាលើកដំបូង ហើយអ្នកទាំងពីរ ស្នើឱ្យគាត់ទៅព្រះវិហារ ដើម្បីជួបប្រជាជន និងស្វែងយល់ពីតម្រូវការរបស់ប្រជាជន
25
។ ប៉ុន្តែ នៅពេលដែលត្រូវបានសួរចម្លើយអំពីតួនាទីច្បាស់លាស់របស់ ខៀវ សំផន និង នួន ជា គាត់ និយាយថា គាត់គ្រាន់តែដឹងអំពីតួនាទីជាសាធារណៈរបស់អ្នកទាំងពីរ ដែលជា “មេដឹកនាំ”តែប៉ុណ្ណោះ
26
។
លោក រិត ចាំថា គាត់បានចូលរួមសន្និបាតបក្សមួយចំនួននៅក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ជាមួយនឹងសមាជិក ឬបុគ្គលិកនៅក្រសួងការបរទេស និងក្រសួងផ្សេងទៀត ដោយសន្និបាតទាំងនេះធ្វើឡើងនៅស្តាតអូឡាំពិក។ ប្រធានបទនៃសន្និបាត ភាគច្រើននិយាយអំពីបញ្ហានយោបាយ
27
។ គាត់ផ្តល់សក្ខីកម្មថា នៅក្នុងអំឡុងពេលសន្និបាតទាំងនេះ នួន ជា នៅលើឆាក ជាមួយ ប៉ុល ពត នៅជួរកៅអីដែលគេបានរៀបចំសម្រាប់ភ្ញៀវកិត្តិយស
28
។
វីដេអូ








