សៅ សារុន
រហ្សនាម: TCW-604 - 2-TCW-1012
សំណុំរឿង: សំណុំរឿង ០០២/០១ សំណុំរឿង ០០២/០២
ប្រភេទ: សាក្សី
សាវតារ និងតួនាទី
លោក សៅ សារុន បានផ្តល់សក្ខីកម្មក្នុងនាមជាសាក្សីនៅចំពោះមុខអង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងក្នុងសំណុំរឿង០០២/០១
1
និងសំណុំរឿង ០០២/០២
2
អំពីបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជា រចនាសម្ព័ន្ធទំនាក់ទំនង និងតួនាទីរបស់គាត់ជាលេខាស្រុក និងតំបន់។ អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងផ្អែកទៅលើសក្ខីកម្មរបស់គាត់ក្នុងការកំណត់អង្គហេតុអំពីសាវតារប្រវត្តិសាស្ត្រ បក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជា និងរចនាសម្ព័ន្ធទំនាក់ទំនង។
ការចូលរួមពេលដំបូងក្នុងបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជានៅមណ្ឌលគិរី
លោក សៅ សារុន ជាកសិករនៅភូមិកោះម្យើល ខេត្តមណ្ឌលគិរី។ គាត់គឺជាលេខាស្រុក ពេជ្រាដា និងលេខាតំបន់១០៥នៃបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជា។ តាឡាំង បានឧទ្ទេសនាមគាត់ឲ្យចូល “ចលនាបដិវត្តន៍” ក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៥០។ ក្រោយមក តាឡាំង បានក្លាយជាលេខាតំបន់១០៥
3
។ នៅឆ្នាំ ១៩៦៣ លោក សៅ សារុន បានចូលជាសមាជិកបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជាជាផ្លូវការ
4
។ គាត់បានទទួលការហ្វឹកហ្វឺន ហើយទទួលភារកិច្ចអប់រំប្រជាជន “អំពីការកសាងសេដ្ឋកិច្ច និងដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងចក្រពត្តិនិយមអាមេរិក”
5
។ ក្រោយឆ្នាំ១៩៧០ គាត់ក្លាយជាអនុលេខាឃុំអរបួន ក្នុងខេត្តមណ្ឌលគិរី ហើយទទួលបន្ទុកកិច្ចការសេដ្ឋកិច្ច និងសន្តិសុខរបស់ឃុំ
6
។ ក្នុងអំឡុងពេលនេះ តំបន់នោះប្រឈមនឹងការទម្លាក់គ្រាប់បែកយ៉ាងខ្លាំង
7
។
លេខាស្រុកពេជ្រាដា
នៅឆ្នាំ១៩៧១ តាឡាំង បានតែងតាំង លោក សៅ សារុន ជាលេខាស្រុកពេជ្រាដា
8
។ ពេជ្រាដា ជាស្រុកមួយក្នុងចំណោមស្រុកទាំងប្រាំនៃតំបន់១០៥
9
។ វាមានឃុំចំនួនបួន និងមានប្រជាជនប្រហែល ៣៤០០ នាក់
10
។ ភារកិច្ចរបស់ លោក សៅ សារុន គឺ “គ្រប់គ្រង និងដឹកនាំប្រជាជន” ក្នុងស្រុក
11
។ គាត់បានតែងតាំងលេខាបក្សឃុំ និងដឹកនាំប្រជុំគណៈកម្មាធិការស្រុកប្រចាំខែ
12
។ គាត់បានទទួលរបាយការណ៍ពីគណៈកម្មាធិការឃុំ
13
ដោយរាយការណ៍ប្រចាំសប្តាហ៍ទៅលេខាតំបន់
14
។ គាត់គឺជាផ្នែកមួយនៃគណៈកម្មាធិការតំបន់ដែលជួបប្រជុំប្រចាំខែ ឬពីរខែម្តង
15
។
ក្នុងឆ្នាំ១៩៧១ និង ១៩៧២ លោក សៅ សារុន បានចូលរួមក្នុងវគ្គអប់រំនយោបាយនៅខេត្តកំពង់ធំ ដែលដឹកនាំដោយលោក ប៉ុល ពត និង នួន ជា
16
។
ស្ថានភាពបន្ទាប់ពីថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥
ប្រហែលដប់ថ្ងៃក្រោយថ្ងៃទី ១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ លោក សៅ សារុន បានចូលរួមកិច្ចប្រជុំរយៈពេល៣ថ្ងៃនៅទីក្រុងភ្នំពេញ ដើម្បី “ស្វែងយល់ពីស្ថានភាពនយោបាយក្រោយពេលរំដោះ”
17
ដោយមានការចូលរួមពីប្រជាជនទូទាំងប្រទេសតំណាងឱ្យតំបន់ ព្រមទាំងយោធាផងដែរ
18
។ លោក ប៉ុល ពត និងលោក នួន ជា ជាអ្នកថ្លែងសន្ទរកថា
19
។
ប្រធានបទនៃកិច្ចប្រជុំគឺការកសាងប្រទេសឡើងវិញបន្ទាប់ពីការរំដោះ ផែនការសាងសង់ប្រឡាយ និងទំនប់ ការបិទទីផ្សារ ការបង្កើតសហករណ៍ និងការលុបបំបាត់ទ្រព្យសម្បត្តិឯកជន និងរូបិយប័ណ្ណ
20
។ ពួកគេពិភាក្សាផងដែរថាគួរតែបង្កើនចំនួនប្រជាជន ហើយយុទ្ធជនយុទ្ធនារីត្រូវបានលើកទឹកចិត្តឱ្យរៀបការ
21
។ សេចក្តីណែនាំក្នុងកិច្ចប្រជុំក្រោយមកត្រូវបានបញ្ជូនទៅថ្នាក់ខេត្ត និងថ្នាក់ស្រុក
22
។
នៅមណ្ឌលគិរី ការធ្វើស្រែចំការជាសហករណ៍ ត្រូវបានធ្វើឡើងចាប់តាំងពីចុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៦០
23
។ ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៧៦ ប្រជាជនត្រូវបានដាក់ជាក្រុមដែលមានគ្នា២០ ឬ ៣០ នាក់ ហើយហូបរួម
24
។
លោក លោក សៅ សារុន បានអះអាងថា “មិនមានការរៀបការដោយបង្ខំ” ឡើយ
25
។ កម្មាភិបាល “មិនមានសិទ្ធិបង្ខំពួកគេឱ្យរៀបការទេ” ប៉ុន្តែពួកគេ “ត្រូវសុំការអនុញ្ញាតពីឪពុកម្តាយរបស់ពួកគេជាមុនសិន”
26
។ អាពាហ៍ពិពាហ៍ត្រូវបានរៀបចំនៅពេលមានការព្រមព្រៀងរវាងកូនកំលោះនិងកូនក្រមុំ
27
។
ការងារជាលេខាតំបន់១០៥
នៅឆ្នាំ១៩៧៧ កម្មាភិបាលបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជាជាច្រើននាក់នៅខេត្តមណ្ឌលគិរី បានបាត់ខ្លួន ស្លាប់ ឬគេចខ្លួន
28
។ លោក សៅ សារុន ជាលេខាស្រុកតែមួយគត់ក្នុងតំបន់នេះ ដែលមិនត្រូវបានចាប់ខ្លួន សម្លាប់ ឬបាត់ខ្លួនក្នុងឆ្នាំ១៩៧៧
29
។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ទាហានជាច្រើននាក់មកពីកងពលធំដែលឈរជើងនៅកងពលលេខ៩២០ នៅមណ្ឌលគិរី បានបាត់ខ្លួន
30
។
នៅចុងឆ្នាំ១៩៧៧ លេខាតំបន់១០៥ លោក ឡាំង ត្រូវបានសម្លាប់
31
។ លោក សៅ សារុន ត្រូវបានស្នើឱ្យធ្វើដំណើរទៅទីក្រុងភ្នំពេញ ដើម្បីចូលរួមកិច្ចប្រជុំនៅមន្ទីររបស់លោក ប៉ុល ពត ដែលក្នុងនោះមានវត្តមានលោក ប៉ុល ពត លោក នួន ជា និងលោក សុន សេន
32
។ គាត់ត្រូវបានគេប្រាប់ថាគាត់គួរតែជំនួសលោកឡាំង
33
។ លោក សៅ សារុន មិនមានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់តំណែងនេះទេ ហើយបានតវ៉ា ប៉ុន្តែលោកប៉ុល ពត បានទទូចប្រាប់គាត់ថា តា សាន មេបញ្ជាការកងពល៩២០ នឹងជួយគាត់
34
។ លោក សៅ សារុន ត្រូវបានតែងតាំងជាផ្លូវការឱ្យកាន់តំណែងនេះតែនៅក្នុងសមាជបក្សក្នុងខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៧៨
35
។
ក្រោយការសម្លាប់លោក ឡាំង កម្មាភិបាលជាច្រើននាក់មកពីខេត្តមណ្ឌលគិរី ត្រូវបានចាប់ខ្លួន
36
តាម “បញ្ជាពីថ្នាក់លើ” ដែលមិនអាចប្រឆាំងបាន
37
។
ចាប់ពីខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៨ មក លោក សៅ សារុន ទទួលបន្ទុករាយការណ៍ទៅថ្នាក់ដឹកនាំនៅភ្នំពេញ ហើយគាត់បានផ្ញើទូរលេខជាប្រចាំទៅ “មន្ទីរ ម-៨៧០”
38
។ របាយការណ៍ខ្លះត្រូវផ្ញើជារៀងរាល់ថ្ងៃ ខ្លះទៀតប្រចាំសប្តាហ៍ ឬប្រចាំខែ
39
។ ប៉ុល ពត ឬ នួន ជា បានឆ្លើយតបតាមទូរលេខរបស់គាត់ និងផ្តល់ការណែនាំ
40
។ ទូរលេខជាច្រើនបានដោះស្រាយបញ្ហាសន្តិសុខ និងការចាប់ខ្លួនមនុស្ស
41
។ ក្នុងឆ្នាំ១៩៧៨ ប្រជាជនកែវសីមានៅព្រំដែនវៀតណាមត្រូវបានបញ្ជូនទៅនៅកោះញែកក្នុងស្រុកពេជ្រាដា
42
។
កិច្ចប្រជុំនៅភ្នំពេញ
នៅពាក់កណ្តាលឆ្នាំ១៩៧៧ លោក សៅ សារុន បានធ្វើដំណើរតាមយន្តហោះមកភ្នំពេញ ដើម្បីចូលរួមកិច្ចប្រជុំមួយទៀតជាមួយលោក ប៉ុល ពត លោក នួន ជា លោក ខៀវ សំផន និង លោក សុន សេន រួមជាមួយកម្មាភិ បាលប្រាំមួយនាក់ទៀតមកពីមណ្ឌលគិរី រួមទាំងមេបញ្ជាការយោធាទទួលបន្ទុកគុកភ្នំក្រោលផងដែរ
43
។ ពួកគាត់បានពិភាក្សាអំពីស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ច នយោបាយ និងយោធានៅក្នុងតំបន់នេះ
44
។ លោក សៅ សារុន បានជួបលោក ខៀវ សំផន ជាលើកដំបូងក្នុងពេលនេះ។ ពួកគេបានពិភាក្សាអំពីបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច ហើយគាត់បានស្នើសុំសម្ភារៈ សម្រាប់តំបន់នេះ
45
។
នៅខែកញ្ញា ឆ្នាំ ១៩៧៨ លោក សៅ សារុន បានធ្វើដំណើរម្តងទៀតទៅកាន់ទីក្រុងភ្នំពេញ ចូលរួមសន្និបាតបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជា រយៈពេល ១០ ថ្ងៃ
46
។ សន្និបាតបក្សនេះមានការចូលរួមពីតំណាងរាប់រយនាក់មកពីគ្រប់ស្រុក និងគ្រប់តំបន់ ព្រមទាំងកងពលយោធាផងដែរ
47
។ លោក សៅ សារុន បានអង្គុយនៅតុជាមួយតំណាងមកពីមណ្ឌលគិរី នៅជិតវេទិកា
48
។ មេដឹកនាំបក្ស រួមមាន លោក ខៀវ សំផន និងលោក អៀង សារី ត្រូវបានហៅឱ្យឡើងវេទិកា ហើយត្រូវបានឧទ្ទេសនាមជាសមាជិកគណៈកម្មាធិការកណ្តាល
49
។ អ្នកចូលរួមជាច្រើនបានធ្វើបទឧទ្ទេសនាម ប៉ុន្តែបទឧទ្ទេសនាមភាគច្រើនបានធ្វើឡើងដោយលោក នួន ជា
50
។ ក្នុងសន្និបាតនោះ ក៏ដូចជាសន្និបាតផ្សេងទៀត គោលនយោបាយបក្សទាក់ទងនឹងការប្រព្រឹត្តលើខ្មាំងផ្ទៃក្នុងត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយ និងពិភាក្សា ហើយកម្មាភិបាលត្រូវបានស្នើឱ្យផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាននោះទៅតាមតំបន់ និងស្រុករៀងៗខ្លួន
51
។
ក្នុងអំឡុងសន្និបាតនេះ លោក សៅ សារុន ត្រូវបានតែងតាំងជាផ្លូវការជាលេខាតំបន់ ១០៥
52
។ មុនពេលនោះ គាត់ត្រូវអានចម្លើយសារភាពរបសលោកឡាំង ដែលបានឆ្លើយដាក់គាត់
53
។
ការចាប់ខ្លួនកម្មាភិបាលតំបន់ ១០៥
នៅចុងឆ្នាំ១៩៧៨ លោក សៅ សារុន បានធ្វើដំណើរតាមយន្តហោះមកទីក្រុងភ្នំពេញម្តងទៀត តាមបញ្ជារបស់ លោក ប៉ុល ពត រួមជាមួយនឹងកម្មាភិបាលផ្សេងទៀតមកពីមណ្ឌលគិរី
54
រួមមាន តា គីម និង តា សុភា ដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួនពេលមកដល់ ហើយបាត់ខ្លួន
55
៖ “ម្នាក់ៗគឺចេះតែភ័យហើយ ឲ្យតែហៅទៅភ្នំពេញគឺភ័យហើយពីព្រោះហៅទៅបាត់ ហៅទៅបាត់ មិនដឹងបាត់ពីរឿងអី។ ឃើញតែបាត់តែមនុស្សទៅ។ [...] គឺបញ្ជាមកពីប៉ុល ពត ហ្នឹងហៅទៅធ្វើការ ទៅក៏បាត់ទៅ”
56
។ “គេមិនឲ្យចាប់មិនឲ្យចងផ្តេសផ្តាសទេ” “ទាល់តែគេវិនិច្ឆ័យឲ្យច្បាស់លាស់”
57
។ គាត់មិនដែលបានចាប់ខ្លួន ឬប្រហារជីវិតនរណាម្នាក់ដោយផ្ទាល់ខ្លួនគាត់ឡើយ។ គាត់មិនមានសិទ្ធិអំណាចបែបនេះទេ
58
។ គាត់មិនបានដឹងថាកម្មាភិបាលណាម្នាក់មកពីតំបន់របស់គាត់ត្រូវបានចាប់ខ្លួន និងនាំទៅមន្ទីរ ស-២១ ទេ
59
។
ភ្នំក្រោល (ក-១១)
លោក សៅ សារុន បានបញ្ជាក់ថា មានមន្ទីរឃុំឃាំង (ក-១១) នៅភ្នំក្រោល ជិតមន្ទីរតំបន់ ក-១៧
60
ប៉ុន្តែថាគាត់មិនមានការទទួលខុសត្រូវនៅទីនោះទេ
61
។ នៅក-១១ មានអ្នកទោសប្រុស៣ទៅ៤នាក់តែប៉ុណ្ណោះ ហើយមិនមានកុមារទេ។ តាឡាំង ជាអ្នកទទួលបន្ទុក
62
។ នៅពេលលោក សៅ សារុន បានឡើងកាន់តំណែង គាត់បានអះអាងថាគាត់បានដោះលែងអ្នកទោសស្រាលមួយចំនួន ដូចជាធ្វើឱ្យបាក់ស្លាបព្រា បន្ទាប់ពីសួរចម្លើយរួច
63
។ ក-១១ ត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយទាហាន មិនមែននគរបាលទេ
64
។ លោក សៅ សារុន បានបញ្ជាក់ថា គាត់បានទៅមន្ទីរតំបន់ ក-១៧ ម្តងម្កាលប៉ុណ្ណោះ ហើយមិនមានអ្នកទោសក្នុងមន្ទីរក-១៧ ទេ
65
។
ការវាយតម្លៃរបស់តុលាការ
អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងក្នុងសំណុំរឿង០០២/០១ បានយោងទៅលើសក្ខីកម្មរបស់លោក សៅ សារុន នៅពេលបញ្ជាក់អង្គហេតុអំពីសាវតារប្រវត្តិសាស្ត្រទូទៅ និងស្ថានភាពនៅខេត្តមណ្ឌលគិរី មុនឆ្នាំ១៩៧៥
66
អំពីបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជា និងរចនាសម្ព័ន្ធទំនាក់ទំនងថ្នាក់ឃុំ ស្រុក និងតំបន់ និងថ្នាក់ជាតិ
67
អំពីការផ្លាស់ប្តូរទីលំនៅ ប្រជាជនឲ្យនៅឆ្ងាយពីព្រំដែនវៀតណាម
68
តួនាទីរបស់លោក នួន ជា
69
និងលោក ខៀវ សំផន
70
។
អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងក្នុងសំណុំរឿង០០២/០១ ផ្អែកទៅលើសក្ខីកម្មរបស់លោក សៅ សារុន ក្នុងករណីមួយចំនួន នៅពេលកំណត់អង្គហេតុស្តីពីបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជា និងរចនាសម្ព័ន្ធទំនាក់ទំនង
71
រចនាសម្ព័ន្ធនយោបាយ និងយោធានៅមណ្ឌលគិរី
72
រួមទាំងមន្ទីរសន្តិសុខភ្នំក្រោល
73
និងតួនាទីរបស់ លោក នួន ជា
74
។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូង បានកត់សម្គាល់ថា សក្ខីកម្មរបស់លោក សៅ សារុន
“ស្ថិតក្នុងប្រភេទភ័ស្តុតាងដែលបានមកពីការចងចាំមិនបានល្អ និងការបដិសេធដាច់ខាត” និងយល់ឃើញថា គាត់ “បានព្យាយាមកាត់បន្ថយតួនាទីរបស់គាត់”
75
។ ដូច្នេះ អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូង មិនផ្តល់ “ទម្ងន់លើ សក្ខីកម្មរបស់ សៅ សារុន ពាក់ព័ន្ធនឹងអំណះអំណាងដែលពុំមានភាពស៊ីចង្វាក់គ្នាជាមួយនឹងសាក្សីដទៃទៀត ឬ ភ័ស្តុតាងcពាក់ព័ន្ធ និងអាចទុកចិត្តបានផ្សេងទៀតនៅចំពោះមុខអង្គជំនុំជម្រះឡើយ”
76
។
អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងក្នុងសំណុំរឿង ០០២/០២ បានច្រានចោលទាំងស្រុងចំពោះការអះអាងរបស់លោកសៅ សារុន ដែលថាការចាប់ខ្លួនគឺជាលទ្ធផលនៃកិច្ចដំណើរការស្របច្បាប់ ហើយថាវាមិនស្ថិតនៅក្នុងសិទ្ធិអំណាចរបស់លេខាតំបន់១០៥ ក្នុងការអនុវត្តការចាប់ខ្លួននោះទេ
77
។
ក្នុងការវាយតម្លៃលើសក្ខីកម្មរបស់ លោក សៅ សារុន ទាក់ទងនឹងចំនួនអ្នកទោស ឬលក្ខខណ្ឌនៅមន្ទីរសន្តិសុខ ភ្នំក្រោល អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងក្នុងសំណុំរឿង០០២/០២ បានកត់សម្គាល់ថា ភ័ស្តុតាងរបស់គាត់ “មិនមានភាពស៊ីចង្វាក់ និងផ្ទុយទាំងស្រុងទៅនឹងការរៀបរាប់ផ្សេងៗទៀត”
78
។ អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងយល់ថា “ចំណុចដែលមិនស៊ីចង្វាក់គ្នានៅក្នុងសក្ខីកម្មរបស់លោក សៅ សារុន គឺដោយសារតែការដឹងកំហុស ចេតនាចង់កុហក និងការកាត់បន្ថយការទទួលខុសត្រូវរបស់គាត់”។ ដូច្នេះហើយ អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងមិនផ្តល់ទម្ងន់លើសក្ខីកម្មរបស់គាត់ទេ
79
។
ទាក់ទងនឹងប្រធានបទនៃការរៀបការដោយបង្ខំ អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងបានផ្អែកទៅលើការអះអាងរបស់សាក្សីនៅពេលធ្វើការកំណត់អង្គហេតុដែលថាការរៀបការត្រូវបានលើកទឹកចិត្តដើម្បីបង្កើនចំនួនប្រជាជន ប៉ុន្តែបានច្រានចោលការអះអាងរបស់គាត់ដែលថាការរៀបការត្រូវបានធ្វើឡើងទាល់តែមានការយល់ព្រមពីគូស្វាមីភរិយា
80
។
អង្គជំនុំជម្រះតុលាការកំពូលក្នុងសំណុំរឿង០០២/០២ តម្កល់ការវាយតម្លៃរបស់អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងទាក់ទងនឹងសាក្សីរូបនេះ និងយល់ស្របទាំងស្រុងចំពោះការច្រានចោលដោយផ្នែកនូវសក្ខីកម្មរបស់គាត់
81
។
វីដេអូ
