ស គីមល្មុត
រហ្សនាម: TCW-583
សំណុំរឿង: សំណុំរឿង ០០២/០១
ប្រភេទ: សាក្សី
សាវតារ និងតួនាទី
លោក ស គីមល្មុត (ហៅ សាគីម ល្មុត) បានចូលរួមក្នុងចលនាខ្មែរក្រហមក្នុងទស្សវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៥០ ឬ១៩៦០
1
។ មុនឆ្នាំ១៩៧៥ គាត់ត្រូវបានគេស្គាល់ដោយសារជំនាញធនាគាររបស់គាត់
2
។ ចន្លោះឆ្នាំ ១៩៧៦ និង១៩៧៩ គាត់គឺជាអគ្គនាយករងធនាគារពាណិជ្ជកម្មបរទេស
3
។ គាត់បានផ្តល់សក្ខីកម្មក្នុងសំណុំរឿង ០០២/០១ អំពីដើមដំបូងនៃចលនាបដិវត្តន៍ ការផ្លាស់ទីលំនៅប្រជាជន (ដំណាក់កាលទី១ និងទី២) ការរៀបចំវិស័យសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ការងារធនាគារពាណិជ្ជកម្មបរទេស ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់គណៈប្រតិភូបរទេស និងបទបញ្ជាស្តីពីការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍។
ដើមដំបូងនៃចលនាបដិវត្តន៍
ក្នុងទស្សវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៥០និង ១៩៦០ លោក ស គឹមល្មុត គឺជាអ្នកគាំទ្រ (ប៉ុន្តែមិនមែនជាសមាជិកសកម្ម) នៃចលនាខ្មែរក្រហមទេ
4
។ គាត់បានផ្តល់លុយកាក់បន្តិចបន្តួច
5
និងបានចូលរួមកិច្ចប្រជុំសម្ងាត់
6
ប៉ុន្តែមិនធ្លាប់ធ្វើជា “ហិរញ្ញិកសម្ងាត់អីឯណាឲ្យចលនាខ្មែរក្រហម” ដូចដែលលោក ហ្វីលីព សព រៀបរាប់ក្នុងសៀវភៅរបស់គាត់ដែលមានចំណងជើងថា “ប៉ុល ពត ប្រវត្តិនៃសុបិន្តអាក្រក់មួយ” ទេ
7
។
លោក ស គឹមល្មុត បានរៀនជាមួយលោកអៀង សារី លោក សាឡុត ស (ប៉ុល ពត) អ្នកស្រី ខៀវ ធីរិទ្ធ និង អ្នកស្រី អៀង ធីរិទ្ធ នៅសាលាស៊ីសុវត្ថិ
8
ហើយក្រោយមក គាត់បានបង្រៀនលោក វ៉ាន់ រិត នៅសាលា ដដែលនោះ
9
។ នៅឆ្នាំ១៩៦៨ ឬ ១៩៦៩ គាត់បានជួបលោក ខៀវ សំផន ដោយចៃដន្យ
10
ប៉ុន្តែមិនដែលបានជួបលោក នួន ជា ទេ
11
។
ការផ្លាស់ទីលំនៅប្រជាជន៖ ដំណាក់កាលទី១ (ថ្ងៃទី ១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ ១៩៧៥)
នៅរសៀល ថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ លោកស គឹមល្មុត និងក្រុមគ្រួសារ ត្រូវបានស្នើសុំឱ្យចាកចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញរយៈពេលពីរបីថ្ងៃ
12
។ គាត់បានបាត់បង់ទ្រព្យសម្បត្តិរបស់គាត់នៅពេលចាកចេញ
13
។ ប្រជាជនគ្រប់គ្នាបានចាកចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញ
14
ដោយបណ្តើរដោយទាហានប្រដាប់អាវុធ
15
។ ប្រជាជនមួយចំនួនធំមិនទទួលបានសេវាព្យាបាលជំងឺក្នុងអំឡុងពេលជម្លៀសទេ
16
។
លោក ស គឹមល្មុត និង ក្រុមគ្រួសារបានមកតាំងលំនៅជាបណ្ដោះអាសន្ននៅកៀនស្វាយ
17
ដែលក្រោយមកបានក្លាយទៅជាសហករណ៍វត្តចំប៉ា
18
។ នៅទីនោះមិនមានស្បៀងអាហារគ្រប់គ្រាន់ទេ
19
។
គាត់ និងក្រុមគ្រួសារត្រូវបានបញ្ជូនទៅសហករណ៍ស្ទឹងមានជ័យនៅជិតភ្នំពេញ
20
។ នៅទីនោះ
មិនខ្វះខាតស្បៀងអាហារទេ
21
។
អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងបានផ្អែកទៅលើសក្ខីកម្មរបស់លោក ស គឹមល្មុត ក្នុងការបញ្ជាក់អំពីស្ថានភាពនៃការជម្លៀសចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញនៅថ្ងៃទី ១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ កង្វះទឹក ថ្នាំសង្កូវ និងការដឹកជញ្ជូន និងកង្វះស្បៀងអាហារនៅសហករណ៍
22
។ នៅក្នុងបណ្តឹងសាទុក្ខ អង្គជំនុំជម្រះតុលាការកំពូលបានលើកយកសក្ខីកម្មរបស់គាត់ដើម្បីបញ្ជាក់អំពីការរកឃើញរបស់អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងថា ស្ថានភាពរបស់អ្នកដែលត្រូវបានជម្លៀសគឺ “អាក្រក់ខ្លាំង” ដោយសារកង្វះអាហារ និងបញ្ហាផ្សេងទៀត
23
។
ការផ្លាស់ទីលំនៅប្រជាជន៖ ដំណាក់កាលទី២
នៅដើមឆ្នាំ១៩៧៦ លោក ស គឹមល្មុត ត្រូវបានស្នើសុំឱ្យត្រឡប់មកភ្នំពេញវិញ
24
។ ចំណែកគ្រួសារគាត់បានស្នាក់នៅសហករណ៍ស្ទឹងមានជ័យ
25
។ លោក អាន បានឱ្យគាត់ស្នាក់នៅបណ្ដោះអាសន្ននៅភ្នំពេញ
26
។ ក្រោយមក គាត់បានទទួលការណែនាំពីអ្នកមើលការខុសត្រូវរបស់លោក អាន គឺលោក វ៉ន វ៉េត
27
។ លោក ស គឹមល្មុត បានជួបលោក វ៉ន វ៉េត តែម្តងគត់ គឺពេលដែលលោក វ៉ន វ៉េត បានស្នើឱ្យគាត់ចូលរួមកិច្ចប្រជុំជាមួយ គណៈប្រតិភូចិន និងសម្របសម្រួលទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្ម
កម្ពុជា-ចិន
28
។
ការរៀបចំវិស័យសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ
គណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍ (ឬមជ្ឈិម) គឺជាគណៈកម្មាធិការថ្នាក់កំពូលរបស់កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ
29
។ តាមការយល់ឃើញរបស់លោក ស គឹមល្មុត គណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍គឺជាគណៈកម្មាធិការដឹកនាំ
30
។ ក៏ប៉ុន្តែ គាត់មិនបានស្គាល់រចនាសម្ព័ន្ធនៅថ្នាក់លើទេ
31
។
មិនមានឯកសារផ្លូវការនៃការតែងតាំងណាមួយទេ
32
។ គណៈកម្មាធិការសេដ្ឋកិច្ច ដែលបង្កើតឡើង
នៅពេលខ្មែរក្រហមឡើងកាន់អំណាច
33
មានលោក វ៉ន វ៉េត និង លោក ខៀវ សំផន
34
។ លោក ខៀវ សំផន មិនត្រូវបានស្គាល់ជាសាធារណៈថាជាប្រធានគណៈកម្មាធិការ សេដ្ឋកិច្ចទេ
35
ប៉ុន្តែជានាយករដ្ឋ
មន្ត្រី
36
។ គណៈកម្មាធិការសេដ្ឋកិច្ចត្រួតពិនិត្យទាំងគណៈកម្មាធិការពាណិជ្ជកម្ម និងឧស្សាហកម្ម
37
។
គណៈកម្មាធិការពាណិជ្ជកម្មត្រូវបានដឹកនាំដោយលោក ឌឿន ដែលត្រូវបានជំនួសដោយលោក វ៉ាន់ រិត ក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៦
38
។ គណៈកម្មាធិការនេះមានបុគ្គលិកចំនួន១២០ នាក់ ត្រូវបានរៀបចំជាពីរផ្នែក
39
និងមានសិទ្ធិអំណាចក្នុងការចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្ម
40
។ លោក ផន និង លោក សួន ជាកម្មាភិបាលថ្នាក់កណ្តាលក្នុងនាយកដ្ឋានពាណិជ្ជកម្មបរទេសនៃគណៈកម្មាធិការពាណិជ្ជកម្ម
41
។ លោក វ៉ាន់ រិត ត្រូវសុំការអនុញ្ញាតពីលោក វ៉ន វ៉េត ឬលោក ខៀវ សំផន ដើម្បីទិញទំនិញពីបរទេស
42
។
គណៈកម្មាធិការពាណិជ្ជកម្មបានត្រួតពិនិត្យការងាររបស់ក្រុមហ៊ុន Ren Fung ដែលជាក្រុមហ៊ុនខ្មែរក្រហមនៅហុងកុង
43
។ ក្រុមហ៊ុននេះត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីធ្វើពាណិជ្ជកម្មជាមួយលោកខាងលិច ហើយត្រូវបានដឹកនាំ (និងគ្រប់គ្រង) ដោយលោក សុខ និងលោក ណាត រហូតដល់ឆ្នាំ ១៩៧៨
44
។ នៅឆ្នាំ១៩៧៨ លោក គ្រីន បានកាន់កាប់ក្រុមហ៊ុន Ren Fung
45
។ លោក អាន ដឹកនាំគណៈកម្មាធិការឧស្សាហកម្ម
46
។ លោក ម៉ី ប្រាង ទទួលបន្ទុកផ្នែកផ្លូវដែក
47
។
លោក ស គឹមល្មុត មិនដែលធ្វើការនៅក្រសួងការបរទេសទេ
48
ប៉ុន្តែជាតំណាងវិស័យធនាគារនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំដែលដឹកនាំដោយលោក អៀង សារី (រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេស)
49
។ កិច្ចប្រជុំណា ដែលមានវត្តមានរបស់លោក អៀង សារី គឺជាកិច្ចប្រជុំកម្រិតខ្ពស់
50
។
អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងបានផ្អែកទៅលើសក្ខីកម្មរបស់លោក ស គឹមល្មុត ក្នុងការកំណត់ថាលោក វ៉ាន់ រិត ជំនួសលោក ឌឿន ជាប្រធានគណៈកម្មាធិការពាណិជ្ជកម្មក្នុងឆ្នាំ១៩៧៦
51
និងលោក ខៀវ សំផន តែងតែធ្វើការណែនាំដល់គណៈកម្មាធិការពាណិជ្ជកម្ម
52
។ អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងក៏បានផ្អែកទៅលើសក្ខីកម្មរបស់លោក ស គឹមល្មុត ក្នុងការកំណត់ថាលោក ម៉ី ប្រាង ជាអ្នកទទួលបន្ទុកផ្នែកផ្លូវដែក
53
។
ធនាគារពាណិជ្ជកម្មបរទេស
ធនាគារពាណិជ្ជកម្មបរទេស (ដើមឡើយជាធនាគារពាណិជ្ជកម្មបរទេសនៃកម្ពុជា)
54
ត្រូវបានបង្កើតឡើង
នៅចុងឆ្នាំ១៩៧៦ ដើម្បីធ្វើពាណិជ្ជកម្មជាមួយប្រទេសផ្សេងៗ
55
។ នេះជាការលើកឡើងដោយគណៈប្រតិភូចិន
56
។ លោក ស គឹមល្មុត ជាអគ្គនាយករងធនាគារតាំងពីដើមមក
57
។ ចំណែកឯលោក ម៉ី ដែលលោក ស គឹមល្មុត មិនធ្លាប់ជួបនោះ គឺជាអគ្គនាយក
58
។
ធនាគារនេះនៅជាប់នឹងគណៈកម្មាធិការពាណិជ្ជកម្ម
59
ប៉ុន្តែធ្វើការដោយឯករាជ្យពីគណៈកម្មាធិការពាណិជ្ជកម្ម
60
។ គណៈកម្មាធិការពាណិជ្ជកម្មដោះស្រាយការងារពាណិជ្ជកម្មបរទេស ហើយទទួលបានការណែនាំពីថ្នាក់លើ
61
។ ចំណែកឯធនាគារមានភារកិច្ចបង្កើតឯកសារដើម្បីជួយសម្រួលពាណិជ្ជកម្ម
62
។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ធនាគារគ្រាន់តែជាស្ថាប័ននិម្មិតរូប មានតែសំបក និងបុគ្គលិកពីរបីប៉ុណ្ណោះ
63
មិនមានរចនាសម្ព័ន្ធ
64
នាយកដ្ឋាន
65
ឬមិនមានប្រតិបត្តិការ
66
មិនមានប្រព័ន្ធគណនេយ្យ
67
មិនមានកំណត់ត្រាប្រតិបត្តិការ
ចំណេញឬខាតឡើយ
68
។ ស គឹមល្មុត មិនដឹងថាធនាគារមានលុយប៉ុន្មានទេ
69
មិនដឹងថានរណាចេញបញ្ជា
70
។ គាត់ក៏មិនអាចផ្តួចផ្តើមធ្វើអ្វីដោយខ្លួនឯងបានទេ
71
។ ដោយសារបន្ទុកការងារមិនមានច្រើន បុគ្គលិករបស់ធនាគារក៏បានចិញ្ចឹមមាន់ និងដាំបន្លែផងដែរ
72
។
លោក ស គឹមល្មុត កត់ត្រាទំនិញដែលបានដឹកជញ្ជូន (សម្លៀកបំពាក់ ដែក ស៊ីម៉ងត៍ ម្រេចខ្មៅ)
73
និងទទួល (ទំនងជាសណ្តែក និងអង្ករ)
74
។ គាត់មិនបានដឹងពីប្រភពដើមនៃឯកសារទាំងនោះទេ
75
។ កំណត់ត្រាដែលគាត់បង្កើតឡើងត្រូវបានបញ្ជូនទៅកាន់ថ្នាក់លើ
76
។ ធនាគារក៏មិនមានព័ត៌មានថាតើកម្ពុជាផលិតបានអង្ករ ប៉ុន្មានដែរ
77
ឬនាំចេញបរិមាណប៉ុន្មាននោះទេ
78
។
គណៈកម្មាធិការពាណិជ្ជកម្មគឺជាអង្គភាពតែមួយគត់ទទួលបន្ទុកលើការនាំចេញ។ គាត់បានទាក់ទងមកធនាគារនៅពេលដែលចាំបាច់តែប៉ុណ្ណោះ
79
។ ឧទាហរណ៍ ទោះបីជាធនាគារមានមុខងារចេញលិខិតឥណទានក៏ដោយ ក៏មិនបានអនុវត្តមុខងារនេះទេ ដោយសារតែគណៈកម្មាធិការពាណិជ្ជកម្មមានទំនាក់
ទំនងផ្ទាល់ជាមួយដៃគូខាងក្រៅ និងអ្នកផលិតក្នុងស្រុក ឬលុយកាក់
80
។
លោក ស គឹមល្មុត បានពន្យល់ពីបញ្ហាបច្ចេកទេសជូនប្រធានគណៈកម្មាធិការពាណិជ្ជកម្ម
81
។ គាត់បានផ្តល់យោបល់ជំនាញតាមការស្នើសុំលើការរៀបចំឯកសារជាក់លាក់ទាក់ទងនឹងធនាគារនិងពន្យល់
ពីដំណើរការនៃពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិដោយប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធធនាគារទៅតាមទ្រឹស្តី
82
។ ប៉ុន្តែគាត់មិនអាចផ្តល់ចម្លើយសម្រាប់អ្វីៗគ្រប់យ៉ាងដែលបានកើតឡើងជាក់ស្តែងនោះទេ
83
។ ពេលខ្លះគាត់បានជួយអ្នក
ទទួលខុសត្រូវតាមរយៈដំណើរការឯកសារនៃការនាំចេញទំនិញតាមកប៉ាល់ ប៉ុន្តែគាត់មិនបានត្រួតពិនិត្យ
ដំណើរការនេះទេ
84
។
របាយការណ៍ដែលលោក ស គឹមល្មុត បានរៀបចំត្រូវបានបញ្ជូនទៅថ្នាក់លើតាមរយៈនិរសារអាយុពី១៣ ទៅ ១៥ ឆ្នាំ
85
។ គាត់បានព្រាងរបាយការណ៍ (ជាភាសាអង់គ្លេស) ទៅកាន់មន្ទីរទំនាក់ទំនង
86
។ គាត់មិនដឹងថាគាត់ទទួលឯកសារពីអ្នកណាទេ ឬគាត់បានផ្ញើឯកសារទៅនរណាដែរ
87
។ គាត់មិនដែលបានចុះហត្ថលេខាទេ ប៉ុន្តែបានដាក់សេចក្តីព្រាងរបាយការណ៍ទៅអគ្គនាយក និងមិនមានច្បាប់ចម្លងទេ
88
។
ធនាគារ មានទំនាក់ទំនងជាមួយប្រទេសជាច្រើនដូចជា យូហ្គោស្លាវី ម៉ាដាហ្គាស្ការ និងប្រទេសចិន
89
។ សម្រាប់ប្រតិបត្តិការជាមួយហុងកុង និងតំបន់ផ្សេងទៀតរបស់ប្រទេសចិន ពួកគេបានប្រើប្រាស់ប្រាក់យន់ចិនដើម្បីធ្វើការទូទាត់ ប៉ុន្តែពួកគេប្រហែលជាមានរូបិយប័ណ្ណផ្សេងទៀតផងដែរ
90
។
អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងបានផ្អែកទៅលើសក្ខីកម្មរបស់គាត់ក្នុងការបញ្ជាក់ថា គណៈកម្មាធិការពាណិជ្ជកម្មទទួលបន្ទុកលើការនាំចូល និងនាំចេញក្នុងសម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ហើយថាក្រុមហ៊ុន Ren Fung បានបើកដំណើរការពាណិជ្ជកម្មរបស់កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យជាមួយទីផ្សារអន្តរជាតិ
91
។
ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់គណៈប្រតិភូបរទេស និងការងាររបស់លោក ស គឹមល្មុត ជាអ្នកបកប្រែ
លោក ស គឹមល្មុត ក៏បានជួយជាអ្នកបកប្រែភាសាបារាំង-ខ្មែរ នៅពេលណាដែលគណៈប្រតិភូនិយាយភាសាបារាំង (ឧទាហរណ៍ រ៉ូម៉ានី យូហ្គោស្លាវី និងកូរ៉េ) មកទស្សនកិច្ច
92
។ គណៈប្រតិភូចិនមានអ្នកបកប្រែផ្ទាល់ខ្លួន
93
។ កិច្ចប្រជុំត្រូវបានធ្វើឡើងដោយគ្មានរបៀបវារៈកំណត់ទុកជាមុនឡើយ
94
ហើយគណៈប្រតិភូបានពិភាក្សាអំពីការពង្រឹងទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្ម ឬទំនិញ
95
។
លោក ស គឹមល្មុត ក៏បានអមដំណើរគណៈប្រតិភូបរទេសនិយាយភាសាបារាំងក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចមួយឬពីរថ្ងៃទៅកាន់ខេត្តសៀមរាប ដើម្បីទស្សនាប្រាសាទអង្គរវត្ត និងទៅកំពង់សោម ដើម្បីជួបជាមួយលោក
គ្រីនប្រធានអាជ្ញាធរកំពង់ផែ
96
។ លោក វ៉ាន់ រិត មានវត្តមានគ្រប់ពេលក្នុងការធ្វើដំណើរមានលក្ខណៈ
ពាណិជ្ជកម្ម
97
។ គណៈប្រតិភូបរទេសមិនអាចដឹងពីស្ថានភាពនៅក្នុងសហករណ៍ទេ ដោយសារពួកគេ
មិនបានទៅធ្វើទស្សនកិច្ចនៅតាមសហករណ៍ ហើយក៏មិនមាននរណាបានមកទាក់ទងពួកគេដែរ
98
។
រយៈពេលមមាញឹកបំផុតសម្រាប់កិច្ចប្រជុំជាមួយគណៈប្រតិភូបរទេសគឺចុងឆ្នាំ១៩៧៨ឬដើមឆ្នាំ១៩៧៩
99
។
បទបញ្ជាស្តីពីការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍
ការរៀបការត្រូវបានរៀបចំឡើង ប៉ុន្តែមិនត្រូវបានបង្ខំទេ
100
។ ការរៀបការត្រូវបានធ្វើឡើងក្នុងទម្រង់ជាការប្រជុំមួយដោយមិនមានពិធីប្រពៃណី ឬតន្ត្រីអ្វីឡើយ
101
។ មិនមានការរៀបការនៅធនាគារពាណិជ្ជកម្មបរទេសទេ ពីព្រោះមានបុគ្គលិកចំនួនតិចណាស់ ហើយពួកគេភាគច្រើនអាយុមិនសមស្របទេ
102
។ អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងផ្អែកទៅលើសក្ខីកម្មរបស់គាត់ក្នុងការរកឃើញថាការរៀបការត្រូវបានរៀបចំ ប៉ុន្តែមិនមានការបង្ខំទេ
103
។
វីដេអូ
