សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំជិត ២០០នាក់ មកពី២៤ខេត្តក្រុងទូទាំងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានជួបផ្ទាល់និងផ្លាស់ប្តូរយោបល់ជាមួយមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា (អ.វ.ត.ក) នៅថ្ងៃទី២៨ ខែមករា ឆ្នាំ២០១១ នៅក្នុងជំនួយមួយដែលមានរយៈពេលជាងពីរម៉ោង។
ការជួបពិភាក្សានេះប្រព្រឹត្តទៅនៅក្នុងកម្មវិធីទស្សនកិច្ចសិក្សាមួយរបស់ អ.វ.ត.ក បន្ទាប់ពីសមាជិក ក្រុមប្រឹក្សាឃុំទាំងនេះចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំក្រុមប្រឹក្សាជាតិលើកទី៦ របស់សម្ព័ន្ធភាពជាតិឃុំ-សង្កាត់ ដែលប្រពឹត្តទៅរយៈពេលពីរថ្ងៃមុននេះនៅខេត្តបាត់ដំបង។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃសាលាក្តី ដែលបានជួបសំណេះសំណាលនិងពិភាក្សាជាមួយសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំនៅ ពេលនោះមាន លោក រោង ឈង ប្រធានអង្គភាពគាំពារជនរងគ្រោះ តំណាងឲ្យឯកឧត្តម ក្រាញ់ តូនី ប្រធាន ការិយាល័យរដ្ឋបាលស្តីទីនៃ អ.វ.ត.ក, លោក រ៉ាជីវ គុមរ៉ា តំណាងឲ្យលោក ឃ្នុត រ៉ូសិនហក អនុប្រធានការិយាល័យរដ្ឋបាល និងលោក ថោង សុជាតិ ប្រធានផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ។
លោក រោង ឈង បានស្វាគមន៍យ៉ាងកក់ក្តៅចំពោះការអញ្ជើញចូលរួមរបស់សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ និងបានជម្រាបជូនអំពីទិដ្ឋភាពទូទៅនៃ អ.វ.ត.ក អំពីសំណុំរឿងក្តីលេខ ០០១ ប្រឆាំងនឹង កាំង ហ្កេកអ៊ាវ ហៅ ឌុច អតីតប្រធានមន្ទីរ ស-២១ ដែលបានបញ្ចប់ដោយ ឌុច ត្រូវអង្គជំនុំជម្រះសាលា ដំបូងកាត់ក្តីឲ្យជាប់ពន្ធនាគារ៣៥ឆ្នាំ ហើយអង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងនឹងកាត់សេចក្តីលើបណ្តឹង ឧទ្ធរណ៍នៅចុងខែមីនាខាងមុខនេះ។ លោកក៏បានជម្រាបផងដែរអំពីដំណើរការសំណុំរឿង ០០២ ដែល មានសភាពស្មុគ្រស្មាញជាងសំណុំរឿងមុនដោយសារជនត្រូវចោទមានចំនួនច្រើននិងមានវ័យចំណាស់ និងដោយសារវិសាលភាពនៃអំពើឧក្រិដ្ឋដែលមានទំហំធំធេងគ្របដណ្តប់ទូទាំងប្រទេស ហើយដែលគេ រំពឹងថានឹងចាប់ផ្តើមបើកសវនាការនៅពាក់កណ្តាលឆ្នាំនេះ។
លោកក៏បានលើកឡើងអំពីចំណុចពិសេសរបស់តុលាការនេះដែលកើតឡើងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បង្កើតឡើងដោយប្រជាជនកម្ពុជាដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាអតីតកាលរបស់ខ្លួនឯង និងលទ្ធភាពនៃការ ចូលរួមរបស់ជនរងគ្រោះនៅក្នុងដំណើរការទាំងមូល ដែលនេះមិនធ្លាប់កើតមាននៅក្នុងតុលាការ ណាផ្សេងទៀតឡើយនៅក្នុងពិភពលោក។ ឆ្លៀតក្នុងឧិកាសនេះ លោកបានអំពាវនាវម្តងហើយ ម្តងទៀត ឲ្យសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំទាំងអស់សហការជួយសម្រួលដល់ដំណើរការចូលរួមរបស់ ដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណីក៏ដូចជាប្រជាពលរដ្ឋទូទៅ ក្នុងការចូលរួមក្នុងដំណើរការរបស់សាលាក្តីខ្មែរ ក្រហម ទាំងការចូលរួមដំណើរទស្សនកិច្ចសិក្សា ទាំងការមកស្តាប់សវនាការ ក៏ដូចជាការប្រជុំនានា ដែលផ្សព្វផ្សាយអំពីដំណើរការតុលាការ។
លោក រ៉ាជីវ គុមរ៉ា បានពន្យល់អំពីសារសំខាន់ក្នុងការកាត់ទោសមេដឹកនាំដែលបានប្រព្រឹត្តឧក្រិដ្ឋកម្ម ធ្ងន់ធ្ងរ ដើម្បីជាការអប់រំដល់មនុស្សជំនាន់ក្រោយ និងទប់ស្កាត់ការវិលត្រឡប់មកវិញសាជាថ្មីនៃ ឧក្រិដ្ឋកម្មដូចគ្នានេះ។ពួកគាត់បានលើកឡើងជាសំណួរមួយចំនួនដែលគាត់គិតថា ប្រហែលជាប្រជាពលរដ្ឋឬសិស្ស អាចសួរ គាត់នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំនានា ហើយដែលគាត់យល់ថា ការពន្យល់បកស្រាយរបស់មន្ត្រីសាលាក្តីនឹងជួយ ឲ្យគាត់អាចពន្យល់ប្រជាពលរដ្ឋនិងសិស្សនិស្សិតបានច្បាស់។ សំណួរទាំងនោះមានដូចជា៖
-
មេដឹកនាំខ្មែរក្រហមទាំងបួនរូបបដិសេធមិនទទួលស្គាល់ការសម្លាប់ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម បើដូច្នោះ តើនរណាជាអ្នកសម្លាប់ប្រជាជនកម្ពុជារាប់លាននាក់?
-
ប្រសិនបើក្នុងអំឡុងសវនាការ តុលាការរកឃើញថា មានអ្នកដឹកនាំដទៃទៀត ឬមានជន បរទេស សមគំនិតឬពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងការស្លាប់របស់ប្រជាជនកម្ពុជាក្នុងរបបខ្មែរក្រហម តើ សាលាក្តីខ្មែរក្រហមនឹងយកអ្នកដឹកនាំឬជនបរទេសទាំងនោះមកកាត់សេចក្តីដែរឬទេ?
-
តើ អ.វ.ត.ក ជឿជាក់ថាខ្លួនពិតជាអាចរកយុត្តិធម៌ជូនប្រជាជនកម្ពុជាដែរឬទេ?
មន្ត្រីនៃ អ.វ.ត.ក បានពន្យល់បកស្រាយយ៉ាងក្បោះក្បាយទៅនឹងសំណួរទាំងអស់ និងអញ្ជើញអ្នក ចូលរួមទាំងអស់ឲ្យបន្តតាមដានដំណើរការរបស់តុលាការតទៅទៀត។
សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំជាច្រើននាក់បានសម្តែងក្តីរីករាយដែលរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានិងអង្គការសហប្រជាជាតិបានបង្កើត អ.វ.ត.ក ដើម្បីកាត់សេចក្តីមេដឹកនាំនៃរបបខ្មែរក្រហម ដើម្បីស្វែងរកយុត្តិធម៌ ជូនប្រជាជនកម្ពុជាទាំងអ្នកដែលបានបាត់បង់ជីវិតនិងអ្នកដែលនៅរស់។
លោក គង់ ឆេង មេឃុំគគីរ ស្រុកកៀនស្វាយ ខេត្តកណ្តាល បានសម្តែងការអបអរសាទដល់ អ.វ.ត.ក ដែលបានបំពេញកិច្ចការដ៏មានសារសំខាន់។ “ខ្ញុំអបអរសាទចំពោះកិច្ចការរបស់សាលាក្តីខ្មែរក្រហម។ ខ្ញុំក៏មានសមាជិកគ្រួសារស្លាប់ក្នុងរបបខ្មែរក្រហមដែរ ហើយខ្ញុំជឿថា មនុស្សយើង បើធ្វើអំពីល្អ ស្លាប់ទៅវិញក៏ល្អដែរ បើធ្វើអំពីអាក្រក ស្លាប់ទៅវិញក៏អាក្រក់ដែរ”។ ដោយឡែក ករណី ឌុច គាត់បាន លើកឡើងថា “ទៅបីខ្ញុំដឹងថាមិនដាក់ទោស ឌុច មួយជីវិតក៏ដោយ ប៉ុន្តែខ្ញុំមានជំនឿថា ការដាក់ទោស គាត់ប៉ុននេះគឺដូចជាការដាក់ទោសមួយជីវិតអញ្ចឹង។”
លោកស្រី ហៅ ផល្លា សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ ពោធិតាហោ ខេត្តស្វាយរៀង ដែលនៅតែចងចាំ បទពិសោធន៍លំបាកវេទនាក្នុងនាមជាអ្នកបូព៌ាដែលលោកស្រីបានឆ្លងកាត់ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម បានសម្តែងការចាប់អារម្មណ៍ថា “ដោយមើលឃើញពីកិច្ចការដ៏មានប្រយោជន៍របស់តុលាការនេះ មិនមែនតែខ្ញុំដែលជាអ្នកនៅរស់ទេដែលរំភើប។ ខ្ញុំជឿថាសូម្បីតែអ្នកដែលបានស្លាប់បាត់បង់ជីវិត នៅក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យក៏មានក្តីរំភើបដូចខ្ញុំដែរ ព្រោះពួកគេយល់ថាកូនចៅជំនាន់ក្រោយ ចេះរកយុត្តិធម៌ឲ្យពួកគេ។”
លោកចៅសង្កាត់រងទីពីរនៅឃុំតាខ្មៅ បានសំណូមពរឲ្យ អ.វ.ត.ក រៀបចំឲ្យមានអេក្រង់ធំៗដាក់តាម ទីសាធារណៈ ដែលបញ្ចាំងការផ្សាយបន្តផ្ទាល់អំពីសវនាការនីមួយៗ ដើម្បីឲ្យសាធារណៈជនកាន់តែ ច្រើនមានឧិកាសតាមដានដំណើរការនេះ។
លោកស្រី ជា ផាន សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាខេត្តពោធិសាត់ ដែលបានបាត់បង់សាច់ញាតិដោយការសម្លាប់ និងអត់អាហារក្នុងរបបខ្មែរក្រហម បានអំពាវនាវដល់អង្គការសហប្រជាជាតិនិងបណ្តាប្រទេសម្ចាស់ ជំនួយ ឲ្យបន្តផ្តល់ជំនួយដល់សាលាក្តីខ្មែរក្រហម ដើម្បីឲ្យសាលាក្តីនេះអាចបញ្ចប់ការងាររបស់ខ្លួនក្នុង ការកាត់ក្តីមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម។ ជាការឆ្លើយតប លោក រ៉ាជីវ គុមរ៉ា បានសន្យាចំពោះលោកស្រី ជា ផាន ថា អង្គការសហប្រជាជាតិប្តេជ្ញាចិត្តបន្តគាំទ្រ អ.វ.ត.ក ដើម្បីធានាឲ្យប្រាកដថា តុលាការនេះ អាចបញ្ចប់អាណត្តិការងាររបស់ខ្លួនដោយជោគជ័យ។
ដូចសព្វមួយដង អ្នកចូលរួមបានទស្សនាខ្សែភាពយន្តឯកសារ បន្ទាប់មកធ្វើដំណើរមករាជធានីភ្នំពេញ ដើម្បីចូលមើលសារមន្ទីរឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ទួលស្លែង ដែលនៅទីនោះគាត់បានឃើញ ភ័ស្តុតាងជាច្រើននៃអំពើឃោរឃៅដែលកើតឡើងនៅទីនោះ។ នៅទីបញ្ចប់ អ្នកចូលរួមបានជួបមន្ត្រីនៃ សាលាក្តីខ្មែរក្រហមនៅសាលសវនាការរបស់សាលាក្តី។
ដំណើរទស្សនកិច្ចសិក្សាដែលចូលរួមដោយសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំនៅពេលនេះត្រូវបានចាត់ទុកថា មានសារសំខាន់ ព្រោះអ្នកទាំងនេះគឺជាថ្នាក់ដឹកនាំមូលដ្ឋានដែលអាចមានឧិកាសផ្ទាល់ក្នុងការ ផ្សព្វផ្សាយឲ្យដល់ប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមទីជនបទ ឲ្យយល់ដឹងច្បាស់អំពីដំណើរការរបស់តុលាការ ខ្មែរក្រហម ក៏ដូចជាជួយសម្រួលដំណើរការចូលរួមរបស់ជនរងគ្រោះនៅក្នុងដំណើរការនេះ។
សមាជិក្រុមប្រឹក្សា ឬអាជ្ញាធរភូមិឃុំដែលមានបំណងដឹកនាំប្រជាពលរដ្ឋនៅមូលដ្ឋានរបស់ខ្លួនចូលរួម ស្តាប់សវនាការឬចូលរួមក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចសិក្សា សូមទាក់ទងលោក ឌឹម សុវណ្ណារុំ តាមទូរស័ព្ទ លេខ ០១២ ៤៨៨ ០៩៤ ឬលោក ហែម ចិនវិចិត្រ ទូរស័ព្ទលេខ ០១២ ៦៩៦ ២២០៕