“ខ្ញុំសប្បាយចិត្តណាស់ដែលបានទទួលស្វាគមន៍អតីតបងប្អូនខ្មែរក្រហមមកពីតំបន់អន្លង់វែង។ពួកគាត់ខ្លះមិនសូវជឿអំពីអ្វីដែលបានកើតឡើងនៅទីនេះទេ ឬមួយចំនួនជឿហើយតែមិនប្រាកដថាមានសភាពសាហាវឃោរឃៅខ្លាំង។ ដូច្នេះថ្ងៃនេះ ពួកគាត់មានឧិកាសបានមកឃើញដោយផ្ទាល់ភ្នែក ត្រង់ហ្នឹងហើយដែលធ្វើឲ្យខ្ញុំសប្បាយចិត្ត។” លោកអ៊ំ ជុំ ម៉ី អ្នករស់រានមានជីវិតម្នាក់ពីគុកទួលស្លែង បានសម្តែងក្តីរីករាយបន្ទាប់ពីបានជួបជាមួយប្រជាជនមកពីស្រុកអន្លង់វែង និងបានរៀបរាប់ប្រាប់ពួកគាត់ អំពីបទពិសោធន៍របស់លោកអ៊ំកាលដែលលោកអ៊ំជាប់នៅក្នុងគុកនេះ។
ម៉ោង៨ព្រឹកគត់ រថយន្តក្រុងចំនួន៦បានមកចតបន្តបន្ទាប់គ្នានៅមុខសារមន្ទីរឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ ទួលស្លែង។ ម្តងមួយក្រុម ៗ ប្រជាជនមកពីស្រុកអន្លង់វែង ខេត្តឧត្តរមានជ័យ ចុះពីលើរថយន្តក្រុង ហើយដើរតាមមគ្គុទ្ទេសក៍ដែលណែនាំគាត់អំពីផ្នែកនីមួយៗនៃសារមន្ទីរដែលជាអតីតគុកទួលស្លែងដ៏ល្បីល្បាញ។
អ្នកចូលរួមជិត៣០០នាក់បានដើរមើលពីអគារមួយទៅអគារមួយ រន្ធត់ចិត្តចំពោះទិដ្ឋភាពដែលបានឃើញនៅចំពោះមុខៈ បន្ទប់តូចៗសម្រាប់ដាក់អ្នកទោស គ្រែដែលនៅមានច្រវាក់ភ្ជាប់នៅឡើយ រូបថតសាកសព រូបថតអ្នកទោស ខ្នោះវែងសម្រាប់ដាក់អ្នកទោសរួមគ្នា ឧបករណ៍សម្រាប់ធ្វើទារុណកម្មអ្នកទោស រូបគំនូរ ដែលបង្ហាញអំពីអ្វីដែលកើតឡើងនៅក្នុងអតីតគុកនេះ។
នេះគឺជាដំណើរទស្សនកិច្ចសិក្សាដែលរៀបចំដោយផ្នែកកិច្ចការសាធារណៈនៃអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុង តុលាការកម្ពុជា (អ.វ.ត.ក.)។ ដោយឡែក ដំណើរទស្សនកិច្ចនៅថ្ងៃទី៩ ខែធ្នូនេះ ត្រូវបានចាត់ទុកថាមាន សារសំខាន់ ដោយសារក្នុងចំណោមអ្នកចូលរួមមានមួយចំនួនធ្លាប់បានធ្វើការបម្រើនយោបាយខ្មែរក្រហម អស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ មានខ្លះរហូតដល់ក្លាយខ្លួនជាជនពិការដោយសារតែការលះបង់របស់ខ្លួន ប៉ុន្តែ មិនធ្លាប់បានដឹងឮ ឬមិនជឿអំពីទំហំនៃឧក្រិដ្ឋកម្មដែលខ្មែរក្រហមបានប្រព្រឹត្តមកលើប្រជាជនកម្ពុជាក្នុង អំឡុងពេលខ្លួនកាន់អំណាច។ អន្លង់វែងគឺជាតំបន់ចុងក្រោយបំផុត ដែលស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ ខ្មែរក្រហមរហូតដល់ពេលធ្វើសមាហរណកម្មជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានៅខែមេសា ឆ្នាំ១៩៩៨។
នៅចន្លោះរវាងអគារ “ក” និងអគារ “ខ” ក្រុមប្រជាជនបានជួបជាមួយអ្នករស់រានមានជីវិតម្នាក់ពីគុក ទួលស្លែង គឺលោកអ៊ំ ជុំ ម៉ី និងបានស្តាប់លោកអ៊ំរៀបរាប់អំពីបទពិសោធន៍របស់គាត់ជាអ្នកទោសគុក ទួលស្លែងក្នុងរយៈពេល២ខែនិង១១ថ្ងៃ។ ក្រុមប្រជាជនដែលមានសភាពស្ងាត់ច្រៀប បានលង់ទៅក្នុង សាច់រឿងខណៈដែលលោកអ៊ំ ម៉ី រៀបរាប់អំពីវិធីដែលខ្មែរក្រហមធ្វើទារុណកម្មគាត់នៅក្នុងគុក។ ការស្តាប់ កសិណសាក្សីរបស់លោកអ៊ំ ម៉ី បានធ្វើឲ្យប្រជាជនមកពីអន្លង់វែងយល់កាន់តែយល់ច្បាស់បន្ថែមទៅលើអ្វី ដែលខ្លួនទើបតែបានឃើញនៅក្នុងព្រឹកនេះ។
លោកអ៊ំ ជុំ ម៉ី ដែលបានចែករំលែកបទពិសោធន៍របស់លោកអ៊ំដល់ភ្ញៀវដែលបានមកមើលសារមន្ទីរ មួយក្រុមហើយមួយក្រុមទៀតដោយពុំមានការនឿយហត់ បានប្រាប់ឲ្យដឹងថាលោកអ៊ំសប្បាយចិត្តណាស់ ដែលថ្ងៃនេះលោកអ៊ំបាននិយាយអំពីបទពិសោធន៍របស់លោកអ៊ំប្រាប់ដល់បងប្អូនអតីតខ្មែរក្រហមមកពី តំបន់អន្លង់វែង។
“គាត់បានសួរខ្ញុំជា តើគេធ្វើទារុណកម្មខ្ញុំយ៉ាងដូចម្តេចខ្លះ? ខ្ញុំប្រាប់គាត់ថា គេវាយខ្ញុំបាក់កូនដៃមួយ ដកក្រចកខ្ញុំអស់ ឆក់ខ្សែភ្លើងខ្ញុំធ្វើឲ្យត្រចៀកខ្ញុំមួយចំហៀងស្តាប់លែងឮរហូតដល់សព្វថ្ងៃ។ ខ្ញុំយល់ថា សំណួររបស់គាត់មានសារសំខាន់និងមានប្រយោជន៍ នៅពេលដែលគាត់បានឃើញនិងស្តាប់ឮសម្តីសាក្សី នៅរស់” លោកអ៊ំ ម៉ី បន្ថែម។
តាមរករូបថតសាច់ញាតិដែលបាត់ខ្លួន
“រូបថតនេះមែនទេ?” សំណួរឮចេញពីក្រុមមនុស្ស៤-៥នាក់ ដែលឈរនៅមុខក្តារខៀនមួយផ្ទាំង ដែលតាំងរូបថតជនរងគ្រោះជាច្រើនសន្លឹកនៅអគារ “ខ”។ ម្នាក់ក្នុងចំណោមនោះលើកដៃចង្អុលរូបថត អ្នកទោសប្រុសម្នាក់ដែលមានពាក់អាវយឺតវាលក្លៀកនិងពាក់លេខ១២។ ឈរពីក្រោយក្រុមមនុស្សទាំង នោះគឺស្រ្តីម្នាក់ ភ្នែករបស់គាត់សម្លឹងមើលទៅរូបថត បបូរមាត់គាត់ញ័រទទ្រើក ខំប្រឹងទប់ទឹកភ្នែកដែល ប្រជែងគ្នាហូរ។ វង់ យីន អាយុ៦០ឆ្នាំ ជឿជាក់ថា នោះគឺជារូបថតអតីតប្តីរបស់គាត់ដែលបាត់ខ្លួនតាំងពី ៣៣ឆ្នាំមុន។ មីងយីន ព្យាយាមទប់មិនយំនៅចំពោះមុខអ្នកដទៃទេ ប៉ុន្តែទឹកភ្នែករបស់គាត់ហូរមិនឈប់។
តាមការចងចាំរបស់ មីងយីន ប្តីរបស់គាត់ឈ្មោះ ព្រីង គឺជាអតីតប្រធានមន្ទីរពេទ្យភូមិភាគ [ឧត្តរ] (ខេត្តកំពង់ចាម) ត្រូវខ្មែរក្រហមចាប់ខ្លួននៅឆ្នាំ១៩៧៧។ ព្រីង ដែលកាលនោះមានអាយុ២៦ឆ្នាំ ត្រូវខ្មែរ ក្រហមហៅចេញពីផ្ទះនៅវេលាម៉ោង៧ល្ងាច ។ មីងយីន ដែលកំពុងតែមានផ្ទៃពោះ៧ខែ រង់ចាំប្តីរបស់គាត់ មួយយប់ទល់ភ្លឺនៅតែមិនឃើញត្រឡប់មកផ្ទះវិញ។ ព្រឹកឡើង កែ ពក ដែលជាលេខាភូមិភាគឧត្តរ ឲ្យឈ្លបបើករថយន្តមកដឹក មីងយីន ទៅជួបនៅមន្ទីរភូមិភាគ។
ជូតទឹកភ្នែកបណ្តើរ មីងយីន និយាយថា “កាលណោះខ្ញុំពោះធំ៧ខែ គេហៅគាត់ពីយប់ហ្នឹង ពីម៉ោង៧ល្ងាច ព្រឹកស្អែកឡើង តាពក ហៅខ្ញុំទៅប្រាប់ថាប្តីខ្ញុំត្រូវគេចាប់ហើយ។ គាត់ថាប្តីខ្ញុំជាខ្សែសេអ៊ីអា។ ហើយគាត់ ប្រាប់ខ្ញុំថាកុំឲ្យខ្ញុំស្រណោះ ធ្វើម៉េច សាច់មួយដុំហ្នឹងគ្រវាត់ចោលទៅ ។ ខ្ញុំមិនដឹងតថាម៉េច បានត្រឹម តែយំ។”
មិនត្រឹមតែប្តីរបស់គាត់ប៉ុណ្ណោះទេដែលត្រូវខ្មែរក្រហមចាប់ខ្លួន សូម្បីតែកូនរបស់គាត់ដែលទើបនឹងប្រសូត្រ ក៏ត្រូវខ្មែរក្រហមបំបែកពីគាត់ ដោយចោទថាជាកូនរបស់ជនក្បត់ ។ មីងយីន រៀបរាប់ថា “ខ្ញុំទៅកើតកូន នៅពេទ្យ គ្រូពេទ្យយកកូនខ្ញុំទៅបាត់។ ដល់ហើយគេត្រឡប់មកវិញគេថា សាច់មួយដុំហ្នឹងកាត់ចោលទៅ កុំទុក។”
មីងយីន បានរៀបការម្តងទៀតក្រោយការដួលរលំនៃរបបខ្មែរក្រហម ហើយបច្ចុប្បន្ននេះគាត់មានកូន ៤នាក់ ប៉ុន្តែគាត់នៅតែចិញ្ចឹមចិត្តចង់ស្វែងរកដំណឹងអំពីការស្លាប់របស់ប្តីមុនរបស់គាត់។ ដំណើរទស្សនកិច្ច សិក្សានាពេលនេះគឺត្រូវចំនឹងបំណងរបស់គាត់ដែលចង់មករករូបថតប្តីគាត់នៅគុកទួលស្លែង។
ការតាមរករូបថតសាច់ញាតិដែលបាត់ខ្លួន បានក្លាយជាគោលបំណងមួយនៃការចូលរួមក្នុងដំណើរ ទស្សនកិច្ចសិក្សា ក្រៅពីគោលបំណងដែលចង់ស្វែងយល់អំពីការពិតដែលកើតឡើងនៅក្នុងរបប ខ្មែរក្រហម។
កៅ ស៊ន អាយុ៥៤ឆ្នាំ ក៏ខិតខំរកមើលរូបថតឪពុករបស់គាត់ដែលគាត់ជឿជាក់ថាត្រូវបានខ្មែរក្រហម ឃុំឃាំងនិងសម្លាប់នៅគុកទួលស្លែង។ ឡូង ហោ អាយុ៥៨ឆ្នាំ ខំរកមើលរូបថតបងប្អូនជីដូនមួយនិង ប្អូនបង្កើត៥នាក់ដែលបានចាកចេញពីស្រុកកំណើតនៅខេត្តកំពង់ធំដើម្បីចូលបម្រើក្នុងចលនាតស៊ូខ្មែរ ក្រហមតាំងពីឆ្នាំ១៩៧១។ កៅ ស៊ន និង ឡូង ហោ រកពុំឃើញតម្រុយណាមួយអំពីសាច់ញាតិរបស់គាត់ ក្នុងអំឡុងពេលទស្សនកិច្ចនេះទេ៕
ប្រជាជនមកពីស្រុកអន្លង់វែងស្តាប់អ្នករស់រានមានជីវិតពីគុកទួលស្លែង លោកអ៊ំ ជុំ ម៉ី រៀបរាប់អំពីបទពិសោធន៍របស់គាត់
អ្នកមីង វង់ យីន និងរូបថតប្តីរបស់គាត់ឈ្មោះ ព្រីង ដែលដាក់តាំងនៅអគារ “ខ” នៃសារមន្ទីរ ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ទួលស្លែង
អ្នកចូលរួមក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចសិក្សា បានទទួលឯកសារ
ស្តីអំពីតុលាការខ្មែរក្រហម